بحث هفتم از مباحث تشبيهات به لحاظ وجه شبه در تشبيه بايد مناسبت تشبيه رعايت شود ،
بدين معنى كه اگر شيئى در جهت خاصى به شيئى تشبيه شد نمىتوان مشابهت آن دو را در آن جهت خاص به ديگر ويژگيهاى آن دو سرايت داد ، زيرا در اين صورت موجب خطا و اشتباه مىشود مثلا اگر گفته شود : النحو فى الكلام كالملح فى الطعام ، « نحو در سخن مانند نمك در طعام است » ، وجه شبه در اين تشبيه انسجام كلام به وسيله نحو و مطبوع شدن غذا به وسيله نمك است . مقصود اين است كه همان گونه كه طعام جز با نمك مطبوع نمىشود سخن نيز جز با نحو قوام و استحكام نمىيابد . بنابر اين گمان بعضى داير بر اين كه چون نمك بيش از اندازه غذا را نامطبوع مىكند پس رعايت فراوان نحو هم سخن را از انسجام مىاندازد ، گمان باطلى است . زيرا نحو عبارت از آگاهى به قواعد و قوانين مقرر و معيّن كلام است و محال است زياده و نقصان در به كارگيرى آن تصوّر شود ، مثلا در اين جمله : كان زيد قائما ، « زيد ايستاده بود » ،
ناگزير بايد اسم كان مرفوع و خبر آن منصوب باشد ، اگر رعايت اين قاعده شد نحو رعايت شده و اگر رعايت نشد قاعده نحو رعايت نشده است ، بنابر اين زيادى و نقصان در رعايت اين قاعده بىمعنى است . منظور محدود و معيّن بودن علم نحو است نه كم و زيادى آن نزد اشخاص .
