فرموده است : نتمسّك بها ابدا ما ابقانا و ندّخرها لا هاويل ما يلقانا فانّها عزيمة الايمان ، الى قوله . . . و مدحرة الشيطان .
اين فراز از سخن امام ( ع ) اشاره به اين است كه انسان در مدّت زندگى دنيوىاش براى كارهاى مهم و آمادگى يافتن به وسيله آنها براى شدايد قيامت لازم است به توحيد تمسّك جويد و سپس دليل تمسّك به توحيد و ذخيره ساختن آن براى آخرت با چهار وصف توضيح داده شده است .
اوّل عقيده ايمانى و عزم راسخى است كه خداوند تعالى از بندگان خويش خواسته است . علاوه بر اين آنچه از شريعت از قواعد و فروع آن رسيده است شاخههاى توحيد و توابع و متممّها و امورى است كه ما را بر اسرار توحيد و رسيدن به اخلاص در توحيد يارى مىدهد .
دوّم كلمه توحيد كليد نيكوكارى است ، زيرا آن اوّل كلمهاى است كه با آن باب شريعت باز مىشود و بنده خدا براى پيمودن راه اخلاص به وسيله افاضه احسان خدا و نعمتهاى پياپى او آماده مىشود . چنان كه توحيد اوّلين خواسته خدا از بندگان است و در فطرت آنها سرشته و بر زبان انبياى خود نيز جارى ساخته ، آخرين چيزى است كه انسان را به اخلاص مىرساند و سعادت آخرت او را تأمين مىكند .
سوّم كلمه « توحيد » باعث رضايت رحمان است و اين كه كلمه توحيد رضايت پروردگار را جلب مىكند امرى است روشن ، زيرا توحيد خوشنودى خدا را فراهم مىكند و سبب نزول رحمت كامل حق و مزيد نعمت بر اشخاصى است كه با آن منوّر شدهاند و نيز خشم خدا را از انسان برطرف مىكند چنان كه پيامبر فرمود : « بر پيكار با كافران مأمور شدهام تا لا اله الا اللَّه بگويند [ 7 ] . . . »
[ 7 ] قال ( ص ) : امرت ان اقاتل الناس حتى يقولوا لا اله الاّ اللَّه الخبر
[ 479 ]
چهارم كلمه توحيد موجب طرد و راندن شيطان است و اين نيز بخوبى روشن است ، زيرا نهايت تلاش شيطان ايجاد شرك ظاهر يا خفى است و كلمه توحيد ضد خواست شيطان است . ظاهر كلمه توحيد ظاهر دعوت شيطان را دفع ، و باطن كلمه توحيد باطن خواست او را ريشهكن مىكند ، و چنان كه شرك داراى مراتب بىنهايت است ، اخلاص در كلمه توحيد نيز بىنهايت است . هر مرتبهاى كه از سلوك در اخلاص پيموده شود در مقابل آن مرتبهاى از شرك سقوط مىكند و تلاش شيطان در ايجاد آن مرتبه از شرك باطل مىشود تا اخلاص به قدر امكان كامل شود و بنيانهاى شيطان كاملاً نابود شده و هنگام تلاوت اين آيه :
« رَبَّنا لا تُزغْ قُلُوبَنا بَعْدَ اِذْ هَدَيْتَنا وَهَبْ لَنا مِنْ لَدُنْكَ رَحْمَةً اِنَّكَ اَنْتَ الْوَهّابُ » [ 8 ] ،
شيطان كاملاً رانده و مأيوس مىشود .
