بحث اوّل آنچه از خلاصه اين فصل فهميده مىشود اين است كه خداوند مكانها و جايگاههايى را براى جريان آب مقدّر فرموده
و سپس باد نيرومندى را براى ضبط و حفظ و حمل آن آفريد . از اين بيان امام كه : الهواء من تحتها فتيق و الماء من فوقها دفيق فهميده مىشود كه مكانها و جايگاههايى در زير آن آب وجود دارد ، و باد را فرمان داده است آب را حفظ و ضبط كند تا به آن مكانها برسد .
بعضى از عبارت امام چنين فهميدهاند كه مكانهاى خالى در زير باد و آب بر روى آن قرار دارد و باز در زير باد فضاى گسترده ديگرى است كه به قدرت خداوند معلّق و محفوظ است و چنان كه در كلام امام ( ع ) آمده بود ، بجز بادى كه آب را در فضا ضبط و حفظ مىكند ، خداوند باد ديگرى را آفريد تا آن آب را به
[ 299 ]
حركت در آورده و به جاهاى معيّنى روانه كند . از اين عبارت كه فرمود : عقّد مهبّها ،
يعنى از آن آب به مقدار مخصوصى به هر جا كه اراده فرمود فرستاد ، آشكار مىشود كه مراد مطلق فرستادن آب نيست . گروهى كلام امام ( ع ) را « اعتقم مهبّها » قرائت كردهاند ، در اين صورت معناى سخن ، يا اين خواهد بود كه خداوند مسير آب را بىمانع قرار داد و يا اين است كه آب را چنان جارى ساخت ، كه مجرا و مسير حركت و مقصد آن بر كسى معلوم نيست . و حركت باد را مداوم و ملازم با حركت دادن آب قرار داد و جريان آب را تند كرد و سرچشمه آن را دور قرار داد . و سپس باد را براى به موج درآوردن آب گماشت تا آن را موّاج كند و بشدّت به هم بزند تا بر روى آب كف برآيد و سپس خداوند متعال آن كف روى آب را در فضا بالا برد و از آن آسمانهاى بلند را آفريد .
