فرموده است : فلمّا نهضت بالامر نكثت طائفة و مرقت اخرى و فسق اخرون
مقصود امام ( ع ) از « ناكثين » طلحه و زبير است ، چه آنها با امام ( ع ) بيعت
[ 6 ] م هر دو ران لاغر و هر دو شصت پا آزرده شده است .
[ 528 ]
كردند و با راه اندازى جنگ جمل بيعتشان را شكستند و همچنين كسانى كه از طلحه و زبير پيروى كردند جزو ناكثين مىباشند . و مراد امام ( ع ) از مارقين ،
خوارج و از قاسطين و فاسقين ، اصحاب معاويه مىباشند و اين اسمها ( ناكثين ،
مارقين و قاسطين ) قبلاً به وسيله پيامبر ( ص ) بيان شده هنگامى كه آن حضرت به امام ( ع ) خبر داد كه بزودى بعد از من با ناكثين و مارقين و قاسطين خواهى جنگيد . و اين كه امام ( ع ) خوارج را با كلمه ( مروق ) توصيف كرده است براى اين است كه ( مروق ) عبارت از پرتاب تير و خروج آن از كمان است ، و چون خوارج در آغاز در جاده حق بودند و سپس ، به گمان خودشان ، در طلب حق مبالغه كردند تا آنجا كه از حق دور شدند ، و به اين دليل استعاره آوردن لفظ مروق به خاطر مشابهت ، زيباست .
پيامبر ( ص ) از آنها به همين لفظ خبر داده بود ، آنجا كه فرمود : يمرقون من الدّين كما يمرق السّهم من الرّمية ، ( از دين چنان كه تير از كمان خارج شود خارج مىشوند ) .
و امّا توصيف اهل شام به فاسقان براى اين است كه مفهوم فسق يا قسط خروج از راه و روش حق است و اينان چنين بودند به اين دليل كه از اطاعت و فرمان حضرت على ( ع ) خارج شدند و اطلاق يكى از دو لفظ قاسط ، يا فاسق به همين اعتبار است .
