متصل واحدی را كه شخص واحد است به دو قسم منقسم بكنيم و فصل در آن‏
ايجاد بكنيم حس چنين می‏بيند كه اين دو قسم عين همان واحدی است كه قبلا
به هم چسبيده بودند والان از هم جدا هستند و هويت آنها تغيير نكرده است‏
. فلاسفه مدعی هستند كه اينجور نيست و واقعا هويت آن دو تغيير كرده ،
يعنی اين دوتای منفصل ، آن شی‏ء قبلی نيستند كه هر يك نيمی از آنرا تشكيل‏
می‏داده است ، بلكه اينها متشابه آن شی‏ء قبلی هستند ، و آن صورت قبلی‏
معدوم شده و دو صورت ديگر از نو به وجود آمده است . حالا اين برهان‏
درست يا نادرست است فعلا مطرح نيست بلكه نتيجه‏گيری خاصی منظور است كه‏
ذكر می‏شود .
يك ايراد خيلی مهم بر اين برهان می‏توان وارد نمود و آن اين است كه :
حكما می گويند وقتی فصل و وصل انجام گرفت آن جسم اولی مجموعی بود از
ماده ای و صورتی ، با فصل صورتش معدوم شد ولی ماده اش معدوم نشد ، يعنی‏
می‏گوييم همان آب است كه به صورت دو آب درآمده است ، همان يك جسم‏
است كه به صورت دو جسم درآمده است ، البته نه اينكه همان صورت جسميه‏
باشد كه به صورت دو صورت جسميه درآمده باشد ، بلكه آن ماده ای كه قبلا
دارای صورت جسميه ای بود ، همان ماده است كه صورت جسميه اش معدوم شده‏
است و الان دارای دو صورت جسميه است ، پس " اوئيت " و " هويت "
آن به ماده اش است نه به صورتش يعنی آنی كه ميان دو حالت باقی است ،
ماده است نه صورت ، صورت اول از بين رفت صورت ديگری به جای آن آمد
ولی ماده همان ماده است ، اين عقيده حكما در باب برهان فصل و وصل .

اشكال بر برهان فصل و وصل :

اشكال اين است كه : ماده كه از خودش تعينی ندارد تعينش به تعين‏
صورتها است ، وقتی صورت اول معدوم شد و صورت بعدی موجود شد ولو در يك‏
آن آيا ماده بلاصورت باقی می‏ماند ؟ ماده كه بلاصورت نمی تواند باشد ،
ماده هميشه بايد

467