مكان را رها بكند ، مثل كره كه بر محور ثابتی حركت میكند ، حركت حركتوضعی است . در آنجا كه كل شیء كل مكان را رها كند در اينكه حركت مكانیاست شكی نيست ولی آيا میتواند در آن واحد هم حركت مكانی باشد و هموضعی ؟ مثل حركت زمين به دور خورشيد كه در عين حال به دور خودش هممیچرخد ، يا مثل الكرشالمدحرجه . در اين جور موارد چه بايد بگوييم ؟ در جلسات پيش گفتيم كه ممكن استحركت وضعی را كسی منحصر بداند به مواردی كه محور ثابت باشد ، يعنیحركت مكانی نباشد . اما در مواردی كه حركت مكانی هم بكند حركت ديگرحركت وضعی نيست ، چون اينجور نيست كه نسبت جزء شیء با جزء مكان تغييربكند بلكه در اينجا كل شیء كل مكان را رها میكند ، و سابقا گفتيم در مثلچرخ اتومبيل يا كره مدحرجه درست است كه به نظر میآيد دو حركت میكندوضعی و انتقالی ، ولی ممكن است كسی شبهه كند كه در اين موارد يك حركتبيشتر ندارد مثل ايجاد نقطه روی تاير ماشين كه قبلا ذكر شد ، كه آن ،حركت روی خط منحنی است و حركت روی خط منحنی حركت وضعی نيست . ولیاين آقايان مدعی هستند كه اين حركتها مثل " كره مدحرجه " دو حركت استولی نه از اين جهت كه روی منحنی مسدود حركت میكند بلكه میگويند از جنبهديگری مطلب را بايد تحليل كرد ( 1 ) . آنوقتی كه تاير ماشين يا كره زمين حركت میكند ، هر حركتی هم فاعلمیخواهد و هم قابل ، قبلا گفتيم مبدأ میخواهد و منتهی میخواهد ، اگر يكحركت باشد بايد با يك نيرو حركت بكند و اگر دو حركت باشد بايد با دونيرو حركت بكند . شیء كه يك حركت وضعی میكند و يك حركت انتقالی ، اگر در اينجا دونيرو باشد كه يكی به آن حركت وضعی و ديگری حركت انتقالی دهد ، اگر پاورقی : 1 - اين تحليل در كتاب " شرح هدايه " و شرح آخوند بر شفای بوعلیآمده است . |