فصل 22 نسبت حركت به مقولات ( 1 )

بحث ما درباره ربط متغير به ثابت بود . قبلا گفتيم ممكن است ترتيب‏
را رعايت نكنيم و بعد از فصل ( 21 ) فصل ( 33 ) [ فی ربط الحادث‏
بالقديم ] را بخوانيم ولی بعد فكر كرديم كه خواندن فصلهای ميان اين دو
فصل به فهميدن مطلب كمك می‏كند ، لذا به ترتيب خواهيم خواند .
عنوان اين فصل ( 22 ) ، " فی نسبةالحركة الی المقولات " است . آنچه‏
مسلم است اينست كه ما حركتهای مختلفی از جنبه های مختلف داريم كه فعلا
همه جنبه های اختلاف حركات محل بحث ما نيست ، مثلا تقسيم حركت به‏
مستقيمه و غير مستقيمه و امثال اينها ، كه اينها فعلا مورد نظر ما نيست .
حركت تقسيم ديگری هم از نظر مقولات دارد . مقولات يك نظريه ارسطوئی‏
است كه در آن ماهيات عالم را دسته بندی كرده اند ، ذاتيات و انواع‏
اشياء را دسته بندی كرده اند ، و معتقد شده اند تحت ده جنس اعلا قرار
می‏گيرند ، آن جنس اعلی را " مقوله " می‏گويند ، يك مقوله جوهر و نه‏
مقوله عرض . يكی از تقسيمات حركت از نظر نسبتش با مقولات است ، يعنی‏
ما می‏بينيم بعضی حركات أينی است ، يعنی با مقوله أين انتساب دارد ، و
بعضی هم كيفی و بعضی كمی و بعضی هم وضعی است اينكه آيا حركت در جوهر
داريم يا نه ، اين محل بحث است می‏خواهيم ببينيم وقتی حركت را به أين‏
يا مقولات ديگر نسبت می‏دهيم ، اين نسبت چه نسبتی است . در واقع اين‏
بحث تحليلی است

323