مسئله ديگر حدوث زمانی عالم است و اينكه عالم علاوه بر حدوث ذاتی و فقر
وجودی زمانا نيز حادث است و بلكه علی الدوام عالمی حادث می‏شود غير از
عالم آن قبل ، و نيز حل معضله رابطه ميان نفس و جسم كه بيش از دو هزار
سال مشكلی ناگشودنی و همواره مورد اعتراض و اشكال فلاسفه مادی بوده است‏
. و مسائل ديگر كه در ضمن مطالب اين مجموعه به آنها اشاره شده است .
با توجه به نكات فوق می‏توان ادعا كرد كه همانطور كه اهميت اين مباحث‏
ارزش كار استاد را در آن شرايط حساس روشن می‏كند از طرف ديگر همين امر
كه استاد در آن شرايط حساس به طرح اين مباحث پرداختند دليلی است بر
اهميت اين مباحث . زيرا آثار و سخنرانی‏های استاد بدون استثناء و به‏
استقراء تام همواره به " مسئله ترين " مسائل پرداخته است و هيچ بحثی‏
را مطرح نكرده‏اند مگر اينكه جای خالی آن وضرورت بحث از آن در جامعه به‏
شدت احساس می‏شد و عجيب اين است و شايد اين را نتوان در مورد شخص‏
ديگری ادعا كرد كه هيچ مسئله‏ای توسط ايشان مورد بحث قرار نگرفت مگر
اينكه از حيز " مسئله بودن " يا " معما بودن " ساقط گرديد و به عنوان‏
موضوعی ساده و حل شده در جلسات سخنرانی و مجالس مختلف به صورت‏
گسترده‏ای تكرار می‏گرديد ، معضلات و مشكلات در مقابل دلايل و براهين كوبنده‏
و روشن استاد آن چنان درهم كوبيده می‏شدند كه كمتر كسی آنها را به زبان‏
می‏آورد .
اگر بخواهيم حق مطلب و قدر استاد را در اين باب بيان كنيم نيازمند
تفصيل بيشتری خواهيم بود كه از حوصله اين مقدمه بيرون است و متناسب با
متن كتاب حاضر نيست . بنابر اين بهمين مختصر اكتفا می‏كنيم و در پايان‏
برای تهيه و نشر ديگر آثار چاپ نشده استاد ، از روح آن شهيد عالی مقام‏
استمداد می‏طلبيم .
و من الله التوفيق و له المنه و الحمد
ذيقعده الحرام 1407
حسين غفاری - عطاء الله كريمی

17