برهان سوم حكما در اثبات امكان استعدادی حكما علاوه بر دو برهان فوق ، برهان ديگری نيز دارند ، كه آن برهانمستقيما برای اثبات امكان استعدادی نيست ، بلكه برای لاانقطاع بودنحادثات است . میگويند قطع نظر از اينكه براهين اثبات میكنند حادثاتابتداء به ساكن نمی توانند وجود پيدا كنند ، يك برهان ديگری از راه لمیيعنی از طريق صفات حق تعالی داريم و آن اينكه : حق تعالی واجب الوجود بالذات است و واجب الوجود با لذات واجب منجميع الجهات است و از جمله جهات و حيثيات حق تعالی جواد بودن و فياضبودن و فعال بودن و فاعل بودن است ، امكان ندارد كه فيض حق تعالیمتناهی باشد ، يعنی اشياء امكان ذاتی داشته باشند ولی از ناحيه حق تعالیافاضه وجود نشود ، چون خداوند واجب الفياضيه است پس دائم الفضل است .البته اين برهان مستقيما امكان استعدادی را اثبات نمی كند . براهينیكه برای اثبات مستقيم اين موضوع اقامه میشود يكی همان برهان مخدوشمرحوم آخوند است و ديگری هم برهان دومی بود كه ذكر كرديم . |