است يا قديم ؟ ماده اولی نيز حادث زمانی است امثال بوعلی معتقدند كه ماده اولی مثل عقول مبدع است ، با اينكه اضعف موجودات است ، حادث زمانی نيست زيرا اگر حادث زمانی باشد به حكم برهان بايد مسبوق به امكان استعدادی باشد و امكان استعدادی حاملی میخواهد كه نامش ماده است و به اين ترتيب ماده اولی دارای ماده ای خواهد بود ، نقل كلام به آن ماده میكنيم و در نهايت امر میرسيم به ماده ای كه حادث زمانی نباشد يعنی ابداعی باشد ، و يا تسلسل لازم میآيد . اين استدلال حكمائی چون بوعلی است كه ماده اولی و هيولی اولی را مبدع میدانند . در اين جهان بينی همه عالم مخلوق و حادث است لكن ماده اولی مثل عقول و ساير مجردات حادث غير زمانی است و صور و نفوس و اعراض حادث زمانی هستند . مرحوم آخوند ابتداء همين حرف بوعلی را ابراز میكند ولی بعد اضافه میكند : " الا علی بعض الوجوه " كه اشاره به نظر خودش میكند . او درباره حدوث زمانی عالم اثبات میكند كه در عين اينكه سلسله حادثها منقطع نيست يعنی هر چه به عقب برگرديم قبل از هر حادثی حادثی است و قبل از آن نيز حادثی ديگر و به جائی منتهی نمی شود ، ولی در عين حال هيچ امر مبدع هم در عالم طبيعت نداريم . اين به واسطه تحليلی است كه در حقيقت هيولای اولی میكند و میگويد هيولای اولی حقيقتی است كه از خود حكم ندارد ، تابع صورت است ، اگر صورت حادث باشد آن هم حادث است و اگر صورت قديم باشد هيولی نيز قديم خواهد بود و حال كه تمام صورتها حادثند پس هيولی نيز حادث است . در اينجا فقط اشاره ای به اين مطلب میكند و تفصيل مطلب را به آينده ارجاع میكند . |
