معروف قرن دوم هجری میبرد . جامی شاعری توانا بوده است . او را آخرينشاعر بزرگ عرفانی زبان فارسی میدانند . در ابتدا ( دشتی ) تخلص میكردهاست ، ولی چون در ولايت جام از توابع مشهد متولد شده و مريد احمد جامی (ژنده پيل ) هم بوده است ، تغيير تخلص داده و به جامی متخلص شده است ،میگويد :
| مولدم جام ورشحه قلمم |
| جرعه جام شيخ الاسلامی است |
( 1 )
| زين سبب در جريده اشعار |
| به دو معنی تخلصم جامی است |
جامی در رشتههای مختلف : نحو ، صرف ، فقه ، اصول ، منطق ، فلسفه ،عرفان تحصيلات عالی داشته و كتب زياد تأليف كرده است . از آنجمله استشرح فصوص الحكم محيیالدين ، شرح لمعات فخرالدين عراقی ، شرح تائيه ابنفارض ، شرح قصيده برده در مدح حضرت رسول ( ص ) ، شرح قصيده ميميهفرزدق در مدح حضرت علی بن الحسين ( ع ) ، لوايح ، بهارستان كه به روشگلستان سعدی است ، نفحات الانس در شرح احوال عرفا . جامی مريد طريقتیبهاءالدين نقشبند مؤسس طريقه نقشبنديه است ، ولی همچنانكه محمد لاهيجیبا اينكه مريد طريقتی سيد محمد نوربخش بوده است ، شخصيت فرهنگیتاريخيش بيش از او است ، جامی نيز با اينكه از اتباع بهاءالدين نقشبندشمرده میشود ، شخصيت فرهنگی و تاريخيش بدرجاتی بيش از بهاءالديننقشبند است . لهذا ما كه در اين تاريخچه مختصر نظر به جنبه فرهنگی عرفانداريم نه جنبه طريقتی آن ، محمد لاهيجی و عبدالرحمن جامی را اختصاص بهذكر داديم . جامی در سال 898 در 81 سالگی درگذشته است . اين بود تاريخچه مختصر عرفان از آغاز تا پايان قرن نهم . از اين به بعدبه نظر ما عرفان شكل و وضع ديگری پيدا میكند . تا اين تاريخ شخصيتهایعلمی و
پاورقی : ( 1 ) احمد جامی ، شيخ الاسلام لقب داشته است .
