داد كه بر اين اساس تأمل كند و بر آن بيفزايد ، ابوالاسود طبق دستور عمل‏
كرد و چيزهائی افزود و آنچه ميدانست به عده‏ای و از آن جمله دو پسرش‏
عطاء بن ابی الاسود و اباحرب بن ابی الاسود و يحيی بن يعمر و ميمون اقرن و
يحيی بن نعمان و عنبسة الفيل ، آموخت . گويند اصمعی عرب و ابوعبيده‏
ايرانی دو اديب معروف اسلامی ، شاگردان عطاء پسر ابوالاسود بوده‏اند .
در طبقه بعد از اين طبقه افرادی ديگر از قبيل ابواسحاق حضرمی و عيسی‏
ثقفی و ابوعمرو بن العلاء كه مردی شيعی و از قراء سبعه است و بسيار
جليل‏القدر است قرار گرفته‏اند .
ابوعمرو بن العلاء مردی لغوی و عارف به زبان و ادبيات و مخصوصا اشعار
عرب بود ، از كمال تقوا در ماه مبارك رمضان هرگز شعر نمی‏خواند ، در سفر
حج نوشته‏های خود را از آن رو كه متضمن اشعار عرب جاهلی بود از بين برد .
اصمعی ، يونس بن حبيب نحوی ، ابوعبيده ، سعدان بن مبارك تزدوی شاگردی‏
كرده‏اند ( 1 ) .
خليل بن احمد عروضی كه از مجتهدان و صاحب نظران درجه اول نحو است و
مردی شيعی است و از نوابغ به شمار ميرود و در طبقه بعد اين طبقه قرار
گرفته است سيبويه معروف صاحب " الكتاب " شاگرد خليل بوده است و
اخفش معروف نزد سيبويه و خليل تحصيل كرده است .
از اين ببعد نحويين به دو نحله كوفيين و بصريين تقسيم ميشوند . كسائی‏
معروف ، و شاگردش فراء و ابوالعباس ثعلب شاگرد فراء ، و ابن الانباری‏
شاگرد ابوالعباس ثعلب از نحله كوفی بوده‏اند و اما سيبويه و اخفش و
مازنی و مبرد و زجاج و ابوعلی فارسی و ابن جنی و عبدالقادر جرجانی كه به‏
ترتيب استاد و شاگرد بوده‏اند از نحله بصری به شمار ميروند .

پاورقی :
( 1 ) ريحانة الادب ، جلد دوم چاپ سوم ، صفحه . 213

510