عرفان و تصوف پيدا كرد علم عرفان است . درباره عرفان از دو جنبه میتوان بحث و تحقيق كرد : يكی از جنبه اجتماعی و ديگر از جنبه فرهنگی . عرفا با ساير طبقات فرهنگی اسلامی از قبيل مفسرين ، محدثين ، فقهاء ، متكلمين ، فلاسفه ، ادبا ، شعرا . . . يك تفاوت مهم دارند و آن اينكه علاوه بر اينكه يك طبقه فرهنگی هستند و علمی به نام عرفان به وجود آوردند و دانشمندان بزرگی در ميان آنها ظهور كردند و كتب مهمی تأليف كردند ، يك فرقه اجتماعی در جهان اسلام به وجود آوردند با مختصاتی مخصوص به خود . برخلاف ساير طبقات فرهنگی از قبيل فقهاء و حكماء و غير هم كه صرفا طبقه فرهنگی هستند و يك فرقه مجزا از ديگران به شمار نمیروند اهل عرفان هرگاه با عنوان فرهنگی ياد شوند با عنوان عرفا ) و هر گاه با عنوان اجتماعیشان ياد شوند غالبا با عنوان ( متصوفه ) ياد میشوند . عرفا و متصوفه هر چند يك انشعاب مذهبی در اسلام تلقی نمیشوند ، و خود نيز مدعی چنين انشعابی نيستند و در همه فرق و مذاهب اسلامی حضور دارند . در عين حال يك گروه وابسته و به هم پيوسته اجتماعی هستند . يك سلسله افكار و انديشهها و حتی آداب مخصوص در معاشرتها و لباس پوشيدنها و احيانا آرايش سر و صورت و سكونت در خانقاهها و غيره به آنها به عنوان يك فرقه مخصوص مذهبی و اجتماعی رنگ مخصوص داده و میدهد . و البته همواره خصوصا در ميان شيعه عرفائی بوده و هستند كه هيچ امتياز ظاهری با ديگران ندارند و در عين حال عميقا |