و يا در حال انحطاط و زوال ؟ قدر مسلم اين است كه اين دين داعيه جهانی داشته و مانی مدعی پيغمبریبوده و خود را آخرين پيامبر و دين خود را كاملترين اديان میخوانده است ،مانويت مبلغين زبردستی در دورههای بعد داشته و توانسته است بر خلافزردشتی گری از مرزهای ايران بگذرد و مردم كشورهای زيادی را تحت نفوذ خودقرار دهد . مانويت عليرغم فشارها و تضييقاتی كه از ناحيه روحانيان زردشتی ديد تاظهور اسلام باقی بود و مانويها بيش از زردشتيان در مقابل حملات مسلمينمقاومت نشان میدادند و در دوره اسلامی نيز تا چند قرن وجود داشتهاند وتدريجا منقرض شدهاند . ظهور مانی در اوايل عهد ساسانی بوده است ، تولد مانی در بين النهرينواقع شده ولی خود او ايرانی نژاد است . مانی ، زمان اردشير سر سلسلهساسانيان را درك كرده است و ظاهرا ادعای پيغمبريش در زمان شاهپور اولپسر اردشير بوده است ، و میگويند شاهپور تحت تاثير دعوت مانی قرارگرفت و لحظهای مردد شد كه دين مانی را به جای دين زردشت دين رسمی كشورقرار دهد ، اما بعد از اين انديشه پشيمان شد ( 1 ) و گويند تا حدود قرنهفتم هجری بقايايی از مانويان بودهاند . بنابراين از طلوع تا انقراضمانويت در حدود هزار سال طول كشيده است . دين مانی در آغاز ، انتشار سريع و فوق العاده يافت ، آقای تقی زادهمیگويد : تاريخ مانويان و دعات آنها و پيروانشان تا طغيان مغول خود داستانیدراز میشود و فصول نمايان آن انتشار سريع مانويت است در عالم بحدی كهدر حدود سنه 300 مسيحی يعنی قريب يكربع قرن بعد از وفات مانی ، دين ویدر سوريه و مصر و افريقای شمالی تا اسپانی و مملكت گال جلوتر رفته (2) . پاورقی : ( 1 ) تمدن ايرانی به قلم جمعی از خاورشناسان ، صفحه . 222 ( 2 ) مانی و دين او ، صفحه . 18 |