استفاده میكنند اگر آن استاد سالها به كار تدريس پرداخته باشد ، صد درصدهمزمان و هم دوره نيستند . معمولا كهنسالان يك طبقه نوعی تقدم نسبت بهجوانسالان آن طبقه دارند . مثلا حاجی سبزواری را به اعتبار اينكه شاگرد ملا اسماعيل اصفهانی بوده واو شاگرد ملاعلی نوری بوده است ، با ميرزای جلوه و حكيم قمشهای كه آنهانيز شاگرد شاگردان نوری بودهاند هم طبقه شمرديم . در صورتی كه حاجی ازكهنسالان اين طبقه است و مختصری خودنوری را درك كرده و در سال 1289درگذشته ، اما ميرزای جلوه از جوانسالان اين طبقه است و تا سال 1314حيات داشته و خود در ابتداء قصد داشته از محضر حكيم سبزواری در سبزواراستفاده كند . 2 - از نيمه اول قرن سوم كه تاريخ فلاسفه دوره اسلامی آغاز میشود ، تاپايان قرن چهارم دوره ترجمه است . در اين دوره بسياری از فيلسوفان ،مترجم بودهاند و بسياری از مترجمان ، خود فيلسوف بودهاند . البتهمترجمانی هم بودهاند كه فيلسوف نبودهاند و يا فيلسوفانی كه مترجمنبودهاند . دوره ترجمه از دوره تأليف و تحقيق مجزا نيست ، چنان نيستآنچنانكه بعضی گمان كردهاند در دوره اسلامی يك قرن يا دو قرن منحصرا بهترجمه مشغول بودهاند بعدها افراد صاحب نظر كه آنها را فيلسوف میناميمظهور كرده باشند . بلكه همزمان با ترجمههای اوليه ، صاحب نظری كمنظير بهنام يعقوب بن اسحاق كندی پيدا شد ، فيلسوفانی تربيت كرد و اين رشتهادامه يافت . الكندی همزمان است با مترجمانی از قبيل حنين بن اسحاقعبادی و عبدالمسيح حمصی و تقدم زمانی دارد بر بسياری از مترجمين از قبيلثابت بن قره و غيره . 3 - مترجمين ، غالبا يهودی يا مسيحی يا صابئی بودهاند ، كمتر مترجممسلمان در ميان آنها میيابيم همچنانكه مترجم زردشتی پيدا نمیشود . ازميان مترجمان تنها عبدالله بن مقفع است كه احتمالا میتوان گفت زردشتیبوده است ، ولی او |