ايرانيان تشكيل داده و ميدهند . در عين حال در همين دورههای اخير برخیفقهای شيعه از ميان عرب برخاستهاند كه فوقالعاده مقام شامخی دارند ازقبيل شيخ جعفر كاشف الغطاء و شيخ محمدحسن صاحب جواهر الكلام ( 1 ) رضوانالله عليهم اجمعين . بیمناسبت نيست تاريخچه مختصری از فقه و فقهاء شيعه از زمان غيبتصغرا تا عصر حاضر ذكر كنيم تا ضمن اينكه سهم ايرانيان در فقه شيعه روشنمیشود ، تسلسل و تداوم اين رشته فرهنگی اسلامی در طول تقريبا هزار و صدسال كه بدون وقفه ادامه يافته است نيز روشن شود . علم فقه ، يعنی فقه مدون كه در آن كتاب تدوين و تأليف شده است و آنكتب هم اكنون نيز موجود است ، سابقه هزار و صد ساله دارد . يعنی از 11قرن پيش تاكنون بدون وقفه حوزههای تدريسی فقهی برقرار بوده است ،استادان شاگردانی تربيت كردهاند و آن شاگردان به نوبه خود شاگردان ديگریتربيت كردهاند تا عصر حاضر . و اين رابطه استاد و شاگردی قطع نشده است. البته علوم ديگر مانند فلسفه ، منطق ، رياضيات ، طب سابقه بيشتریدارند و كتابهائی از زمانهای دورتر در اين علوم در دست است ، ولی درهيچيك از آن علوم شايد نتوان اين چنين حيات متسلسل و متداومی كه بدونوقفه ولاينقطع رابطه استاد و شاگردی در آن محفوظ باشد نشان داد ، فرضا همدر علم ديگری وجود داشته باشد منحصر به جهان اسلام است ، يعنی تنها درجهان اسلام است كه علوم سابقه حياتی متسلسل و منظم هزار ساله و بيشتردارند كه وقفهای در بين حاصل نشده است . ما بعدا راجع به تسلسل و تداومفلسفه و عرفان هم بحث خواهيم كرد . خوشبختانه يكی از مسائلی كه مورد توجه علمای مسلمين بوده است اينستكه پاورقی : ( 1 ) هر چند بعضی مدعی هستند ( مكارم الاثار جلد 5 ) كه ايشان اصفهانیالاصل میباشند . |
