دادهاند آن ترك نژادان در آن وقت نماينده و مظهر قدرت مردم سرزمينايران بودهاند و به نام پادشاهانی مسلمان بر اين ملت ، حكمرانی داشتهاندو اين ملت ايران بود كه جهاد میكرد نه مردم ديگر . علم و فرهنگ صحنه علم و فرهنگ ، وسيعترين و پورشورترين ميدانهای خدمات ايرانيانبه اسلام است . سرعت پيشرفت و توسعه ، كليت و شمول و همه جانبگی ، شركت طبقاتمختلف اجتماع ، اشتراك مساعی ملل گوناگون ، چيزهايی است كه اعجابها رادر مورد تمدن اسلامی سخت برانگيخته است . جرجی زيدان میگويد : عربها ( مسلمانان ) در مدت يك قرنواندی مطالب و علومی به زبان خود (عربی ) ترجمه كردند كه روميان در مدت چندين قرن از انجام آن عاجز بودند، آری مسلمانان در ايجاد تمدن شگفتآور خود در غالب موارد به همين سرعتپيش رفتهاند ( 1 ) . مسلمين علومی را كه در فهم و درك قرآن و سنت بدانها نياز داشتند ازقبيل علم قرائت ، تفسير ، كلام ، فقه ، حديث ، نحو ، صرف ، معانی ،بيان ، بديع ، سيره نبوی و غير اينها ابداع و اختراع كردند و اگر اقتباسكردند اقتباسشان ناچيز بوده است . و علومی را كه محصول تمدن آنروز ونتيجه مساعی و زحمات ملل ديگر بود از طبيعی و رياضی و نجوم و طب وفلسفه و غيره برای خود ترجمه و نقل كردند و بر آنها افزودند . جرجی زيدان میگويد : يكی از مزايای تمدن اسلامی اين است كه علوم پراكنده يونان و ايران وهندو كلده را به عربی نقل كرد و چيزهايی بر آن افزودپاورقی : ( 1 ) تاريخ و تمدن اسلام ، ترجمه فارسی ، صفحه . 247 |
