هشام بن عبدالملك روزی از يكی از علماء كه به ملاقات وی در رصافه كوفهرفته بود پرسيد آيا علما و دانشمندانی را كه اكنون در شهرهای اسلامیمرجعيت علمی و فتوايی دارند میشناسی ؟ گفت آری . هشام گفت اكنون فقيه مدينه كيست ؟ جواب داد : نافع . - نافع مولی است يا عربی ( 1 ) . - مولی است . - فقيه مكه كيست ؟ - عطاء بن ابی رباح - مولی است يا عربی ؟ - مولی است . پاورقی : ( 1 ) كلمه مولی در زبان عرب معانی متعدد و احيانا متضادی دارد ، مثلاهم به سرور و مطاع و آقا مولی میگويند ، آنچنانكه پيغمبر اكرم درباره علیعليه السلام فرمود : " من كنت مولاه فهذا علی مولاه » " ، و هم در موردبنده و برده و مطيع ، بطور كلی معنی " ولاء " پيوند و قرابت است ولهذا موارد استعمال متعددی دارد يكی از موارد استعمال اين كلمه ولاء عتقاست ، افرادی كه قبلا برده بودند و آزاد میشدند به آنها و به فرزندانشانمولی میگفتند ، همچنانكه به آزاد كننده نيز مولی میگفتند . مولوی میگويد:
احيانا به افرادی كه با قبيلهای پيمان میبستند ، مخصوصا افراد غير عربكه با اعراب پيمان میبستند كه از حمايت آنها برخوردار باشند نيز مولیمیگفتند . به ايرانيان از آن جهت موالی میگفتند كه يا اجدادشان برده و سپس آزادشده بودند كه البته عده اينها زياد نبود و يا با برخی قبائل عرب پيمانحمايت بسته بودند . تدريجا به همه مردم ايران موالی میگفتند . اما اينكهبرخی مدعی شدهاند كه اعراب ايرانيان را بدان جهت موالی میگفتند كه آنهارا برده خود میدانستند ، قطعا اشتباه است . |
