يافتن به زن مخصوصی كه مورد علاقه است رهايی يابند ، مگر اينكه بتوانند اين اميال خود را به آزادی و بلامانع اقناع كنند . پس اين قبيل افكار را مبنای عقائد و نظريات خود قرار دادند و گفتند خداوند كليه وسائل معيشت را در روی زمين در دسترس مردمان قرار داده است تا افراد بشر آن را به تساوی بين خود قسمت كنند ، به قسمتی كه كسی بيش از ديگر همنوعان خود چيزی نداشته باشد . نابرابری و عدم مساوات در دنيا به جبر و قهر از آن به وجود آمده است كه هر كس میخواسته تمايلات و رغبتهای خود را از كيسه برادر خود اقناع كند ، اما در حقيقت هيچكس حق داشتن خواسته و مال و زن بيش از ساير همنوعان خود ندارد ، پس بايد از توانگران گرفت و به تهيدستان داد تا بدين وسيله مساوات دوباره در اين جهان برقرار شود ( 1 ) . درباره شخصيت مزدك و داعيه او اطلاعات درست و قابل قبولی در دست نيست ، شهرت بيشتر مزدك به افكار اشتراكی و كمونيستی او است . كريستن سن ريشه اينگونه افكار مزدك را انديشههای اخلاقی و نوعدوستی میداند . محرك مزدك هر چه باشد و او هر هدفی از پيشنهادهای اشتراكی خود داشته باشد ، آنچه از ناحيه تاريخی قابل بررسی است زمينه مناسب پذيرش انديشه اشتراكی در جامعه آنروز ايرانی است . كريستن سن در فصل " نهضت مزدكيه " در كتاب خود به شرح عجيب نظام طبقاتی آنروز ايران كه زمينه رواج و توسعه دعوت مزدكی را فراهم كرد پرداخته است ، ما در بحث از نظامات اجتماعی آنروز ايران بدان اشاره خواهيم كرد . نظامات اجتماعی آنروز زمينه بسيار مناسبی برای رشد آنگونه انديشهها بوده است . آقای سعيد نفيسی در تاريخ اجتماعی ايران پس از بيانی مشروح درباره نظام ارث پاورقی : |
