قوله عليه السلام : و شجرته خير الشجرة :
بنا بروايتى كلمه « شجر » كه در دو موضع از اين خطبه به كار رفته ، مقصود حضرت ابراهيم ( ع ) مىباشد و بنا به قولى و بقرينه « نبتت فى حرم » كه مكّه است ، مقصود هاشم و فرزندان اوست .
وصف انبات و السبق » استعاره كلام امام ( ع ) را ترشيحيّه كرده است . و لفظ « كرم » كنايه است از پاكى نژاد كه لازمهاش فضيلت آن بزرگوار مىباشد . و لفظ « فروع » كنايه از خانواده ، ذريّه ، و ديگر نيكان از قبيله بنى هاشم است . و توصيف كردن آل پيامبر به « طوال » كنايه از فضيلت نهايى و مقام بلند آنها در شرافت است .
واژه « طوال » استعاره را ترشيحيّه كرده است .
[ 833 ]
و لفظ « ثمر » كنايه از علوم و اخلاقى است كه متفرّع از اصالت نژادى پيامبر و پيشوايان مسلمين باشد ، و بيان اين مطلب كه هيچ كس دست رسى به اين مقام بلند را ندارد ، كنايه از علوّ مقام و رموزى است كه پيامبر و اولادش داراى آنها مىباشند . بدين توضيح و شرح كه بدليل بلندى مرتبه و يا بلحاظ پيچيدگى اسرار و رموزى كه در وجود آنهاست ، ممكن نيست كسى داراى آن رتبه و درجه گردد و يا فكرش به كنه آن اسرار و رموز منتقل شود .
