شرح
شارح مىگويد : اين خطبه را حضرت به هنگام غارت عين تمر به دست نعمان بن بشير ايراد فرمودهاند . سبب ايراد خطبه اين بود كه معاويه نعمان بن بشير را با دو هزار سرباز براى به وحشت انداختن مردم عراق از شام گسيل داشت . نعمان در حركت به سمت عراق به نزديك محلى به نام « عين تمر » رسيد .
كارگزار آن محل در آن زمان از جانب امير المؤمنين ( ع ) شخصى به نام مالك بن كعب ارجى بود مالك بيش از حدود صد سرباز در اختيار نداشت ، نامهاى به محضر آن حضرت نوشت و جريان را به اطلاع رساند . امام ( ع ) با دريافت نامه به منبر برآمد ، حمد و ثناى الهى را به جاى آورده فرمود : براى يارى مالك برادرتان بسيج شويد خداوند شما را هدايت فرمايد زيرا نعمان بنى بشير با تعدادى از مردم شام كه چندان هم زياد نيستند . براى حمله به مالك در نزديك عين تمر فرود آمده است . به يارى برادرانتان بپاخيزيد ، اميد است كه خداوند كفّار را به وسيله شما از بيخ و بن بر كند . از منبر فرود آمد ، ولى مردم كوفه از آماده شدن ، خوددارى
[ 215 ]
كردند . امام ( ع ) بطور خصوصى به بزرگان كوفه پيام فرستاد و آنها را بر قيام و جنگ فرا خواند . امّا آنها همچنان سهلانگارى كردند و تعداد كمى حدود سيصد نفر بيشتر فراهم نشدند . حضرت بپاخاست و اين خطبه را ايراد كرد .
به روايت ديگر ، بهنگام محاصره افراد نعمان توسط سپاهيان مالك بن كعب خطبه ايراد شده است .
در اين خطبه شريفه مطالب زير بيان شده است :
