قوله عليه السلام : و اقام رصدا من الشّهب الثّواقب على نقابها
اين عبارت
[ 1 ] سوره فصلت ( 41 ) آيه ( 11 ) : به آسمان و زمين دستور داديم كه با رغبت يا اكراه فرمانبردار باشند ، آنها گفتند كه با رغبت اطاعت مىكنيم .
[ 2 ] سوره قمر ( 54 ) آيه ( 11 ) : ما درهاى آسمان را به آب ريزنده گشوديم .
[ 734 ]
حضرت ، دو معناى احتمالى دارد .
1 لفظ : « نقاب » كه به معنى راه كوهستانى است ، استعاره از عدم ممنوعيّت وابستگى علوم بماوراى عالم جسمانيّات و مجرّدات باشد . ( يعنى ممكن است علوم از ماوراى عالم ماده سرچشمه بگيرند ، ولى ، راه براى استراق سمع شياطين مسدود است ، امّا در حقيقت ذات ، راههاى آسمان گشوده است . ) پيش از اين معناى شهابهاى پرّان كه در كمين شياطين هستند توضيح داده شد .
2 احتمال دوّم اين است كه لفظ « رصد » استعاره از تيرهاى محسوس قابل رويت ، و كلمه « نقاب » استعاره را ترشيحيه كرده باشد ، زيرا لازمه كمين گاه و نگاهبانى اين است كه از درها ، و معابر حراست و حفاظت به عمل آورند .
وجه حكمت و سرّ اين موضوع اين است كه عربها معتقد بودند شياطين ،
به آسمان بالا مىروند و گفتار فرشتگان را كه براى ما غيب محسوب مىشود ،
گوش مىدهند و سپس دريافتهاى خود را به كاهنان و ساحران و مانند اينها منتقل مىكنند .
پس از آن كه دوران روشنگرى و نهى از كهانت و مانند اين امور فرا رسيد ،
چنان كه گفتيم و به لحاظ اينكه كهانت و سحر موجب فساد ذهنى مردم و انحراف افكار و دلها از مقصد شريعت مىشد ، خداوند بمردم اعلام كرد كه شهابهاى پرّان آسمانى را دور كننده شيطانهاى گوش فرا دارنده قرار داديم ، و هر كه از شيطانها حرف شنوى داشته باشد ، از ناحيه آنها رجم خواهد شد .
درهاى آسمان بر شياطين بسته است ، شياطين دسترسى بحقايق آسمان ندارند ، تا اعتقاد به كهانت را در انديشه مردم وارد كنند و اعتقاد آنها را به كهانت و غيب گويى مستند بدانند . آيات كريمه قرآن اين اوهام باطل را كه در حقيقت شيطان نفسانى هستند ، درهم مىشكند و اين عقايد را از ريشه و بن بر مىكند .
[ 735 ]
