مطلب دهم : فرموده امام : الا و انّكم قد امرتم بالظّعن و دللتم على الزّاد
« آگاه باشيد كه به شما فرمان كوچ داده شده و به توشه گرفتن براى سفر راهنمايى شدهايد » اين قسمت از سخن امام ( ع ) هشدارى است در مورد دستورهايى كه حاوى كوچ كردن و رفتن از اين جهان است . چنان كه پروردگار متعال مىفرمايد :
فَفِرّوا اِلى اللَّه اِنّى لَكُمْ مِنْهُ نذيرُ مبينُّ [ 15 ] و جاى ديگر مىفرمايد : سابقوا الى مغفرة من ربّكم [ 16 ] ، و نيز دستورهايى كه درباره توشه گرفتن براى سفر آخرت است ، مانند :
وَ تَزَوِّدُوا فَاِنّ خَيرَ الزّادِ التّقوى [ 17 ] . شارح پس از توضيح معناى عبارت به نكتهاى ادبى كه در اين قسمت از سخنان امام ( ع ) است مىپردازد و مىگويد كه امام ( ع ) با استعاره آوردن كلمه « ظعن » براى سفر به سوى خدا و كلمه « زاد » براى چيزى كه باعث نزديك شدن به اوست ، كلام را زيبا كرده است و بيان حكمتى كه در استعاره نخست به نظر مىآيد اين است : همچنان كه ظعن پيمودن راه با قدمهاى جسمانى يا با مركبى مانند شتر و غير اينهاست ، سفر به سوى خدا نيز طىّ مراحل معنوى با پاى عقل مىباشد و سرّى كه در استعاره دوم نهفته است اين است : همان طور كه در سفر دنيا انسان براى تقويت نيروى حركت بدنى نيازمند به زاد و توشه است ،
كارهايى هم كه باعث نزديك شدن به ساحت قرب الهى است روح انسان را براى رسيدن به پيشگاه ربوبى نيرو مىبخشد . تشبيهى كه در اين عبارت به كار رفته از بهترين تشبيهاتى است كه ميان دو چيز وحدت و يگانگى ايجاد مىكند و به همان اندازه كه مشابهت قوى است استعاره نيز زيباست .
[ 15 ] سوره الذاريات ( 51 ) آيه ( 49 ) : پس بسوى خدا بگريزيد كه من از جانب او با بيانى روشن شما را از قهر او مىترسانم .
[ 16 ] سوره حديد ( 57 ) آيه ( 20 ) : به سوى آمرزش پروردگارتان بشتابيد .
[ 17 ] سوره بقره ( 2 ) آيه ( 196 ) : توشه ( آخرت ) برگيريد كه بهترين توشه تقوى است .
[ 103 ]
