قوله عليه السلام : أيّها النّاس . . . إلى قوله : عند المحارم :
اين عبارت امام ( ع ) با ترسيم سه ويژگى ، زهد را شرح و تفسير مىكند .
اوّل كوتاهى آرزوها : چنان كه پيش از اين توضيح داده شد ، زهد عبارت است از كنارهگيرى نفس از خوشيها و لذايذ دنيا و توجّه نداشتن به غير خدا كنارهگيرى از دنيا ، موجب كوتاهى آرزو مىشود ، چون آرزومند به مورد آرزويش توجّه مىكند ، ولى آن كه از دنيا روى برگرداند و بخدا توجّه كند ، نمىتواند به چيزى جز خدا دل به بندد و يا آرزويى طولانى داشته باشد .
دوّم شكر بر نعمتها : توضيح مطلب اين كه بنده حق تعالى به همان اندازه كه از دنيا كنارهگيرى كند بخداوند توجّه و محبّت پيدا مىكند و به حق اعتراف و اقرار خواهد داشت .
شكر حالتى قلبى و نتيجه آن آگاهى به مورد نعمت است . شكر در حق خداوند اين است كه انسان بداند جز حق تعالى نعمت دهندهاى نيست و هر نعمت دهندهاى كه جز خداوند فرض شود ، واسطه در نعمتهاى الهى است و خود دريافت كننده نعمت از جانب اوست . اين توجّه نفسانى و اعتقاد قلبى باعث مىشود كه انسان در عمل شكرگزار خداوند باشد .
سوّم ورع و پارسايى : ورع عبارت است از التزام به انجام اعمال نيك و خوددارى از غرق شدن در محرّمات ورع از صفات راسخ در نفس و از ويژگيهاى
[ 487 ]
عفّت شمرده مىشود . چنان كه دانسته شد ، خوددارى از فرو افتادن در گرداب محرّمات و توجّه داشتن به انجام اعمال نيك ، لازمهاش بىاعتنايى به محبّت و لذايذ دنياست . دلباختگى به دنيا در زبان شرع مورد نهى قرار گرفته است .
بنابراين شخص پارسا دلبسته بدنيا نيست و از خوشيهاى زودگذر آن اجتناب دارد . از كلام امام ( ع ) امر به پارسايى و دورى از محرّمات بخوبى استفاده مىشود .
