13 قوله عليه السلام : لا فترة مريحة و لا قوّة حاجزة . . .

اين عبارت امام ( ع ) به منزله آياتى است كه بر عذاب جاويد الهى دلالت دارند . عذاب جاويد خداوند به كفّارى اختصاص دارد كه هرگز نفوسشان به جهان ملكوت صعود نكرده باشد ،

چنان كه خداوند متعال مى‏فرمايد : انَّ الْمُجْرِمينَ فى عَذاب جَهَنَّم خالِدُونَ لا يَفْتَرّ عَنْهُم وَ هُم فيه مُبلسون [ 2 ] .

[ 2 ] سوره زخرف ( 43 ) آيه ( 74 و 75 ) : گناهكاران در عذاب جهنم جاويدند و كيفر خداوند درباره آنها نقصان نمى‏يابد و آنها همواره از رحمت خداوند نااميدند .

[ 564 ]

كفّار قدرتى كه بتوانند ميان خود و عذاب دوزخ فاصله‏اى ايجاد كنند ندارند يعنى نمى‏توانند به رحمت خداوند متوسل شوند و محبّتى كه آنها را به جهان غيب و عالم بالا مرتبط سازد ندارند . و از طرفى مرگى كه آنها را فرا گيرد و از مشكلات رهائيشان بخشد در كار نيست ، زيرا چنان كه در جاى خود ثابت شده است ، انسان دوبار نمى‏ميرد و اينكه كفّار را خواب فرا نمى‏گيرد ، كنايه از شدّت دردى است كه دارند . كيفر سخت و درد شديدى كه از عذاب الهى گردن‏گير كفّار مى‏شود ، موجب از بين رفتن خواب آنها مى‏گردد . بنابراين هيچ نوع آسايشى در ميان لحظه‏هاى عذاب نخواهد بود .

امام ( ع ) كلمه « موتات » را بطور مطلق براى شدّت عذاب و سختهاى مجاز به كار گرفته‏اند چون در نهايت هر سختى و عذابى در اين دنيا پايانش مرگ است ،

كلمه مرگ را براى نهايت سختى و عذاب مجاز به كار برده است .

امام ( ع ) در بيشتر جملات اين عبارات سجع متوازى را رعايت كرده‏اند .