مطلب هفتم : عبارت امام ( ع ) الا و انّى لم ار كالجنّة نام طالبها و لا كالنّار نام هاربها ،
« بدانيد كه من هرگز جوينده نعمتى را نديدم كه مانند خواهان بهشت در خواب غفلت باشد و نه فردى فرارى از رنج و گرفتارى را كه مانند ، فرار كننده از دوزخ ، غفلت ورزد . » شارح در مقام شرح اين سخن مىفرمايد : ضمير « ها » در « طالبها » و « هاربها » به مفعول اوّل نعمت و نقمت بر مىگردد كه در هر دو مورد مشبّه محذوف است و تقدير عبارت چنين است : . . . لم ار نعمة كالجنّة نام طالبها و لا نقمة كالنّار نام هاربها و فعل « نام » در محل نصب و مفعول دوّم است نتيجه گفتار اين است كه امام ( ع ) در اين عبارت علم به وجود چيزى شبيه به بهشت و دوزخ را كه خواهان آن به خواب غفلت فرو رفته و فرارى و دچار بىخبرى باشد از خود نفى فرموده است ، ولى آگاهى خود را نسبت به خود تشبيه و جهت آن نفى نكردهاند . و با ذكر مفعول دوم « نام . . . » كه در هر دو مورد وجه شبه صفتى جارى بر غير موصوف مىباشد به دو نكته دقيق اشاره شده است :
نكته اول : معتقدان به بهشت و دوزخ را كه در خوابگاه طبيعت خفتهاند آگاه فرموده كه بيدار شوند و خود را براى به جا آوردن اعمال ، در جهت سرانجام
[ 11 ] سوره بنى اسرائيل ( 17 ) آيه ( 66 ) : و چون در دريا به شما خوف و خطرى رسد به جز خدا همه را فراموش مىكنيد ، آنگاه كه شما را از خطر نجات داد باز از خدا روى مىگردانيد و انسان ناسپاس است .
[ 100 ]
خوش يا ناخوش آينده آماده كنند .
نكته دوم : گويا امام ( ع ) از كسى كه يقين به وجود بهشت و نعمتهاى بىپايان آن دارد و با اين حال از انجام كارهايى كه او را به آن نعمتها برساند سرباز مىزند ، اظهار شگفتى مىفرمايد و نيز كسى كه دوزخ را پيش روى خويش مىبيند و غفلت مىكند و وسيله نجات خود را از آن فراهم نمىسازد به ديده اعجاب مىنگرد .
