قوله عليه السلام : و جعل شمسها آية مبصرة لنهارها و قمرها آية ممحوّة من ليلها
اين عبارت امام ( ع ) شبيه كلام خداوند است كه مىفرمايد : وَ جَعَلْنَا اللَّيْلَ وَ النَّهار آيَتَيْنِ فَمَحَوْنا آيَةَ اللَّيْلِ وَ جَعَلْنا آيَةَ النَّهارِ مُبْصِرَةً [ 3 ] .
آيت حق بودن شب و روز به اين دليل است كه هر دو بر كمال قدرت حق تعالى دلالت دارند . از پيشوايان دين در تفسير روشنگر بودن روز پس از محو ساختن و از بين بردن شب وجوهى بشرح زير نقل كردهاند .
1 روشنگر بودن روز به اين دليل است كه خورشيد در تمام سال بحال خود ثابت است و نور مىدهد و محو آيت شب به لحاظ حالات مختلفى است كه براى ماه پيش مىآيد ، گاهى ماه پيداست و نور مىدهد و گاه در محاق است و مخفى ، تغيير و دگرگونى ماه آن قدر زياد است كه دو شب بر يك حال نبوده و هر شبى در منزلگاه خاصى است و زيادى و نقصان مىپذيرد .
2 روايت شده است كه ابن كوّاء از سياهيها در چهره ماه سؤال كرد ،
حضرت در پاسخ فرمود ، آن نشانه محو آيت شب مىباشد .
[ 3 ] سوره اسراء ( 17 ) آيه ( 12 ) : ما شب و روز را دو نشانه قرار داديم پس آنگاه كه شب را زايل كرديم ،
روز را نشانه روشنگر مقرر كرديم .
[ 736 ]
3 ابن كثير گفته است كه منظور از دو آيت شب و روز ، تاريكى شب و روشنى روز است ، تقدير چنين است : ما شب و روز را داراى دو نشانه ( ظلمت و ضياء ) قرار داديم . آيت شب را محو كرديم ، يعنى براى ماه نور ذاتى قرار نداديم ، ماه از خورشيد نور مىگيرد روز ، روشنگر است ، يعنى روشنايى خورشيد ذاتى است .
كلمه « من » در عبارت امام ( ع ) يا براى بيان ابتداى غايت و يا براى بيان جنس بكار رفته است ، و متعلّق به كلمه « ممحوّة » يا « بجعل » مىباشد . معناى ديگر ، اين كه ماه را ، از نشانههاى شب قرار داد .
