فرموده حضرت : انبئت بسرا . . . منكم :
آغاز گفتار آن بزرگوار ، براى بسيج كردن مردم به جهاد و پيكار است . بنابراين ، ابتدا ، مردم را از هجوم بسر بن ابى ارطاة به قلمرو حكومت عراق و بيرون رفتن يمن از دست آنها ، آگاه مىسازد و سپس آنها را از گمان درستى كه : « بزودى دشمن پيروز خواهد شد » مىترساند و سپس علتهاى پيروزى دشمن را از روى قراين و نشانههاى اين رويداد ،
بر مىشمارد .
حضرت چهار چيز را كه علّت آن خود مردم كوفه بودند و موجب شكست آنها شد و چهار امر را كه خصلت ، پيروان معاويه بود و علت پيروزى آنها شد ، نام مىبرد و در پى هر چيزى ضد و مخالفش را مىآورد ، تا مناسبت و مشابهت ، روش پيروانش با روش دشمن روشن شود ، و سپس با توجّه به دين و جوانمردى ، مردم كوفه را بدورى گزيدن از بد انديشى فرا مىخواند .
شرح بيان حضرت ( ع ) :
نخستين گام روش دشمن در كسب پيروزى ، وحدت اجتماعى و پشتيبانى آنها از يكديگر بود ، هر چند بر باطل رفتار مىكردند . غير حق بودن رفتارشان :
تصرّف غاصبانه سرزمين عراق بود كه اشغال كردند .
گام نخست ياران آن بزرگوار ، ضد رفتار دشمن و آن جدايى آنها از يكديگر در گرفتن حقشان بود . زيرا تصرّف مسلمانان در سرزمين اسلامى بدستور ولى امر
[ 44 ]
و امام برحق انجام گرفته بود .
دوّمين گام روش دشمن ، فرمانبردارى و اطاعت از پيشواى ستمگرى بود ،
كه به باطل فرمان مىداد بر عكس كار دشمن ، روش پيروان امام ( ع ) در سرپيچى از فرمان امام بود كه امر حقّ او را ، اطاعت نمىكردند .
سومين نوع رفتار دشمن ، بازگرداندن امانت بصاحب امانت بود ، يعنى به پيمانشان در وفادارى به بيعتى كه با معاويه كرده بودند ، پايبند بودند ، و ضد رفتار آنها خيانتى بود كه مسلمانان در پيمانشان ، نسبت به بيعتى كه با امام كرده بودند ،
مرتكب شدند و از حضرت در جنگ پشتيبانى نكردند . حيله و نيرنگ مردم كوفه تا بدان حد رسيد ، كه براى آيندگان به صورت ضرب المثل درآمد .
چهارمين وجه امتياز پيروان معاويه نسبت به ياران امام ( ع ) اين بود كه آنها ،
سرزمين خود را آباد كرده ، و كارها را به پيروى از رهبرشان منظّم ساخته بودند ،
بر خلاف پيروان ظاهرى حضرت ، كه به دليل بيرون رفتن از فرمان امام ( ع ) موجب از هم گسيختگى كارها و فساد و تباهى امور شده بودند .
البتّه بخوبى روشن است ، كه چهار ويژگى مثبت در كارهاى دشمن ، سبب درستى و صلاح جامعه و نظام يافتن دولت و چيرگى و پيروزى مىشد ، از طرفى رفتارهاى ضد رفتار دشمن ( مردم كوفه ) ، قوىترين اسباب دگرگونى و شكست خوردگى بود .
