قسم دوم : موضعگيرى مردم نسبت به شبهه موضعى دوگانه است ،
زيرا مردم يا دوستان خدا و يا دشمنان اويند . جانهاى دوستان خدا به نور يقين درخشان و به چراغ نبوت در پيمودن راه راست روشن است . و به وسيله روشنى انديشه در تاريكى شبهات هدايت شدهاند و از پرتگاههاى نادانى و هواپرستى بركنارند چنان كه خداوند متعال در اين زمينه فرموده است : يَسْعى نُورُهُمْ بَيْنَ اَيْديهِمْ وَ بِاَيْمانِهِمْ بُشْريكُمُ الْيَوْمَ جَنّاتٌ تَجْرِى مِنْ تَحْتِهَا الاَنْهارُ . [ 1 ] هدايت حقيقتى است كه بايد جهت آن را رعايت و به سمت ويژگيهاى آن حركت كرد . منظور از عبارت امام ( ع ) كه روشنى آنها درباره ترك شبهه ، يقين آنها و راهنمايىشان خود جهت هدايت است ، با توضيح فوق روشن گرديد . سپس مىفرمايد : ولى دشمنان خدا به چيزى ، جز گمراهى فرا نمىخوانند و بر مقصد استوارى دلالت نمىكنند . دعوت آنها گمراه كردن مردمان از راه حق است و عقايد آنان دليل قابل اعتمادى نيست .
خود مىپندارند كه به راه راست مىخوانند ولى در حقيقت شبههاى است كه از كورى ديده دلشان در نفس خود از مطالعه نور حق و تيرگى افكارشان دارند . هر كس دعوت آنان را از روى اشتباه به گمان اين كه راه حق است قبول كند به گمراهى مىافتد . وَ مَنْ لَمْ يَجْعَلِ اللَّهُ لَهُ نُوراً فَما لَهُ مِنْ نُورٍ [ 2 ] .
[ 1 ] سوره حديد ( 57 ) آيه ( 12 ) : نور و روشنى مؤمنين پيش رو و سمت راست آنها در حركت است بشارت باد شما را اى مؤمنان در روز قيامت به بهشتى كه از زير درختانش نهرها جارى است .
[ 2 ] سوره نور ( 24 ) آيه ( 40 ) : البته آن كس را كه خداوند برايش نورى قرار ندهد روشنيى نخواهد داشت .
[ 212 ]
