مطلب هشتم : الا و انّه من لم ينفعه الحقّ يضرّه الباطل :
« كسى را كه حقّ سود ندهد دچار زيان باطل خواهد شد . » ضمير در « انّه » ضمير شان است . امام ( ع ) از به كار بردن كلمه « حق » رو آوردن به خدا ، همراه با اعمال شايسته را كه بر وفق عقايد صحيح اسلامى باشد ، اراده فرموده است . و از كلمه « باطل » پشت كردن به خدا و توجه به غير او را از چيزهايى كه براى آخرت سودى ندارد قصد كرده است و اين ، هشدارى است بر اين كه هرگاه از سوى حقّ سود و منفعتى نباشد زيان باطل حتمى است . به صورت قضيه شرطيه متصله بيان شده و اين ملازمه بسيار روشن است ، زيرا نفس وجود حق ، سود را به همراه دارد . پس نبودن سود آن ، باعث نبودن خود حق است .
آنجا كه حق وجود نداشته باشد باطل ظهور مىيابد ، به علت اين كه اعتقاد و عمل مكلّف ، هرگاه مطابق دستورهاى الهى باشد حق و گرنه باطل است . پس با نبودن حق ، باطل امرى است مسلّم و يقينى و با وجود باطل زيان آن حتمى است .
با اين بيان روشن شد كه نبودن سود حق ، مستلزم وجود سود باطل است . بنابر اين مراد امام ( ع ) از دستور به همراه بودن با حق ، چيزى است كه سود آن را با خود دارد و منظور از نفى باطل هم نفى ضرر آن است ، زيرا فرمانبردارى از اوامر الهى و توجه به او ، وسيله باريافتن به جوار قدس اوست و بر عكس توجّه به غير او كه از آن به باطل تعبير مىشود باعث نقصانى مىشود ، كه انسان را از همراهى با
[ 101 ]
پيشگامان باز مىدارد و به ژرفاى درّه هلاكتزا سرازير مىكند ، و اين خود ، عين زيان و ضرر است با اين توضيح سرّ فرمايش امام ( ع ) از جمله : من لم ينفعه الحقّ يضرّه الباطل روشن و آشكار مىشود .
عقيده منكران عالم آخرت : برخى از مدعيان علم و دانش كه از درك اين ملازمه غافل بودهاند ، گفتهاند : وعيدهايى كه در كتب آسمانى آمده صرفا براى ترساندن مردم است نه اين كه حقيقة در آن عالم براى بدكاران بدبختى و شقاوتى باشد ، و براى اين عقيده خود به يك سلسله تمثيلات [ 12 ] خطابى استدلال كردهاند كه گرچه در مرحله نخست از مشهورات [ 13 ] مىنمايد ولى وقتى كه خوب دقت شود از مشهورات نيست .
