قوله عليه السلام : حتّى أفضت كرامة اللّه الى محمّد ( ص ) الى قوله امناءه
جمله فوق اشاره به نهايت سلسله انبيا ( ع ) است و كرامت خدا ، كنايه از نبوّت مىباشد . و لفظ « معدن ، منبت و مغرس » براى سرشت پيامبر استعاره به كار رفته است و هر يك از اينها زمينه قبول و پذيرش نبوت مىباشند . جهت استعاره اين است كه حسب و نسب شايسته ، قابليّت و زمينه رشد شخصيت انبيا را دارد ،
چنان كه زمين قابليت بوجود آوردن معدن و درخت ، شايستگى بارور شدن به ميوههاى پاك و پاكيزه را دارد . روشن است ، اصالتى كه توانسته است مانند پيامبر اسلام را به بار آورد ، برترين معادن و با ارزشترين اصل است .
بنا به قولى منظور كلام امام ( ع ) از كرامت خدا « مكّه » است . خداوند آن را عزّت و شرافت ببخشد . قول ديگر اين است كه مقصود سخن امام ( ع ) خانواده پيامبر و فاميل اوست كه مورد كرامت خداوند قرار گرفته است و سپس از ميان قبيله و فاميل ، اخصّ و اشرف يعنى پيامبر ( ص ) را بكرامت مخصوص گردانيده و فرموده است : از شجرهاى كه پيامبران را از آن برآورده بود ، پيامبر اسلام را بوجود آورد . بنابراين لفظ « شجرة » را براى صنف انبيا استعاره به كار برده است . همچنان كه درخت از ريشهاش با ارزشتر است . انبيا نيز از فاميل و قبيلهشان با اهميّتترند .
جهت استعاره اين است كه انصداع كنايه از رويش فرع از اصل است چنان كه انبيا از صنف بشر انشقاق و انشعاب يافته ، و شاخه درختان از ساقه آنها بر آمده
[ 832 ]
است . پيامبر اسلام ( ص ) از سلسله انبياء الهى بر آمده و از ميان آنها بر گزيده شده است . منظور از امين خدا بودن انبيا امين رسالت و پيامبرى آنها از جانب حق تعالى است .
