ندارد و همان طور كه خودتان گفتيد تعهد يك طرفی است نه دو طرفی .
می‏تواند بدهد ، می‏تواند ندهد ، می‏تواند كم كند ، می‏تواند اضافه كند . اين‏
قطعا ربا نيست و در واقع شكل يك جايزه و احسان را دارد . اصلا به طور
كلی مستحب است كه اگر كسی به شما قرض داد ، هنگام پرداخت قرض او
مبلغی هم اضافه بدهيد . اما اين غير از اين است كه از اول آن طرف [
مبلغی را به عنوان سود ] مطالبه می‏كند و كرايه پولش را می‏خواهد . وقتی‏
او كرايه پول مطالبه می‏كند و شما هم مبلغی به عنوان كرايه پول می‏دهيد و
از اول هم قرار بر اين بوده ، اشكال دارد . بنابراين آنچه ما عرض كرديم‏
، منافات نداشت با آنچه كه شما گفتيد .
و اما مسئله دومتان كه مسئله امانت بود . شما می‏گوئيد اصلا امانت دادن‏
پول با امانت دادن هر چيز ديگر مثلا فرش فرق دارد . از نظر امانت بودن‏
فرق نمی‏كند ، از نظر تصرف در امانت فرق می‏كند . برخی امور ، به قول‏
فقها رغبات در افراد آنها متفاوت است . اصلا هر فردش يك حكم دارد .
مثلا دو تا اسب را نمی‏شود پيدا كرد كه هيچ با همديگر تفاوت نداشته باشند
. و گاهی نظرها مختلف است ، برای يك شخص ، يك اسب بهتر است و برای‏
شخص ديگر ، اسب ديگر . البته اجناسی مثل فرش ، [ افرادش ] خيلی به‏
همديگر نزديك شده‏اند در اينگونه جنسها نظر روی عين است ، روی فرد و
شخص است .
به طور كلی بشر در بعضی چيزها اساسا تعلق نظرش روی فرد و شخص است كه‏
اين در انسان به اوج خود می‏رسد . يعنی انسان اگر به فردی از انسان تعلق‏
خاطر پيدا كرد ، ديگر هيچ فرد انسانی

58