نيست ؟ حقيقت اين است كه نه . اينها فقط دليل بر اين است كه ربا بااجاره متفاوت است و به غلط ربا را اجاره پول دانستهاند ، زيرا در اجارهمنافع عين بستگی دارد به مدت احتياج و استيفاء و استفاده از عين و ازساعتی كه از عين بینيازی حاصل میشود ، منافع نيز قطع میشود ، عدماستفاده از عين مساوی است با تحويل و تسليم به مالك ، ولی در ربا چونعين به ذمه منتقل شده بینيازی حال كافی نيست برای بريده شدن منافع ، فقطدر صورتی كه ربا دهنده سرمايهای مساوی با قرض تهيه كند و تسليم مقرضكند ريشه بريده میشود ، و الا در عين عدم احتياج مقترض به آن ، در زمانعدم احتياج نيز باز بايد سود و منفعت بدهد . اگر بگوئيد : پس اين خود عباره اخری است از اينكه سرمايه در ذمه مولدنيست و منفعت موهوم گرفته میشود و الا اگر منفعت ، و منفعت واقعی بودو مقترض از آن بهرهمند میشد پس از ساعتی كه احتياجش سلب میشود ودرآمدش وافی به مخارجش است نبايد سود بدهد . علت اينكه باز هم بايدسود بدهد اين است كه منفعت ، منفعت واقعی نيست ، منفعت موهوم است ،صاحب پول منفعتی را از پول میگيرد كه آن منفعت وجود خارجی پيدا نكرده ونمیكند . عليهذا ما میتوانيم اين بيان را استدلالی به نحو برهان انی برعدم مولد بودن ثروت در ذمه غير بگيريم كما اينكه دو بيان گذشته برهانیشبيه لمی بر عدم مولد بودن پول در ذمه بود . میگوئيم صحت اين بيان بعيد نيست ، ولی اين بيان را شايد نتوان صد درصد با بيان علامه طباطبائی تطبيق كرد . خلاصه اين بيان و اين برهان اين خواهد بود كه اگر شخصی |