فروش می‏كند ، در اينگونه مبادله‏ها ممكن است كسی ادعا كند كه خود پول‏
مولد است ، و به عبارت ديگر خود مبادله مولد است ، پس پول نيز
می‏تواند مولد باشد ، پس پول عقيم نيست ، پس گرفتن منافع و بهره پول‏
دزدی و استثمار نيست .
اما به نظر ما اين مطلب جواب دارد . ما صحت مبادلات تجاری و سرمايه‏
داری تجاری را منكر نيستيم . ما قبول داريم كه در مبادلات تجاری هدف‏
تاجر اين نيست كه به وسيله پول كالائی را به كالائی ديگر تبديل كند . بلكه‏
هدفش اين است كه به وسيله كالا پول كوچكتر را به پول بزرگتر تبديل كند ،
يعنی جريان تجاری " پ ك پ " است . در عين حال هيچيك از اينها دليل‏
نمی‏شود كه پول مولد باشد ، يعنی صحت و مشروعيت معاملات تجاری بر اساس‏
مولد بودن پول يا مبادله نيست ، بر اساس ديگر است . توضيح آنكه همان‏
طوری كه كار مجسم يعنی كالا قابل مبادله است مثل اينكه دهقان گندم توليد
می‏كند و آن را با روغن مبادله می‏كند ، خود كار نيز قابل مبادله است ،
مانند كاری كه شخصی روی ماده‏ای كه به ديگری تعلق دارد انجام می‏دهد و در
عوض مزد می‏گيرد ، مانند خياط و عمله . ( تاجر از يك نظر مزد كار خود را
می‏گيرد ) مزد گرفتن ، مبادله خود كار است با پول نه مبادله اثر كار .
اين يك مقدمه .
مقدمه ديگر اينكه آن كسی كه كاری می‏كند و خود كار را مبادله می‏كند (
كارگر روزمزد ) و همچنين كسی كه اثر كار خود را مبادله می‏كند ( مثل خياط
) ، گاهی به كمك ابزار و وسيله يعنی به كمك مقداری ثروت ، كار خود را
انجام می‏دهد ، مثل تيشه هيزم شكن ، و گاهی بدون كمك ، و نيز گاهی اين‏
كار را بر روی

19