کتابخانه الکترونيکي انهار

آن اينكه ما يك چيزی در باب ديات داريم كه بی‏شباهت به بيمه مسئوليت‏
نيست . اين جمله را شنيده‏ايد كه می‏گويند : ديه بر عاقله است . اين جمله‏
خيلی معروف است . بعضيها خيال می‏كنند عاقله در اينجا از همان ماده عقل‏
به معنای خرد است ، يعنی ديه بر آن كسی است كه عاقلتر است . عاقله يك‏
اصطلاح خاص است . اصلا در زبان عربی يكی از معانی عقل ديه است . عاقل‏
يعنی كسی كه ديه را می‏پردازد . در يك مواردی اسلام تأمين ديه را بر عهده‏
شخص ديگر گذاشته ، البته ديه‏هائی كه از روی عمد وارد نشده باشد ، بلكه‏
از روی خطا باشد . اگر ديه از روی عمد باشد ، هيچ بيمه‏ای مسئوليت آن را
نمی‏پذيرد . شرط آنست كه خسارتهايی كه وارد می‏شود از روی عمد نباشد . در
مورد ديه می‏گويند : برای بعضی از خسارتها كه از روی خطا وارد شده باشد (
مثل قتل از روی خطا يا جراحت سهوی ) ، بايد ديه پرداخت شود .
در باب ديات فقه در اين باره بحث مفصلی هست . آنجا می‏گويند كه ديه‏
را خود شخص نمی‏دهد ، عاقله او می‏دهد . عاقله چه كسانی هستند ؟ عاقله چند
طبقه‏ای هستند كه به ترتيب بايد متعهد ديه بشوند . يكی ورثه ذكوری كه از
ناحيه پدر به انسان انتساب داشته باشند : برادرها ، برادرزادگان ذكور ،
عموها . يعنی يك طبقه‏ای از وراث نه همه وراث . طبقه‏ای از وراث انسان‏
در يك مواقعی مثل يك دستگاه بيمه هستند و در اين مواقع بايد خساراتی را
كه انسان نه از روی عمد ، بلكه از روی خطا وارد می‏كند ، بپردازند . اين‏
اشخاص كه يك روزی اگر اين شخص بميرد دارائيش را به ارث می‏برند ،
بايد اين خسارت را از ناحيه او بپردازند . اين شبيه بيمه است ولی‏