زيرا در اينكه در مضاربه سرمايه ، كارگر را استخدام نكرده بلكه كارگر ،
سرمايه را آلت و ابزار برای كار خود قرار داده و دو تا دوش به دوش‏
يكديگرند بحثی نيست ، ولی در مزد كارگر اگر عادلانه باشد كارگر مزد خود
را روز به روز گرفته بدون آنكه مسئول پيشرفت يا فروش يا ورشكست سرمايه‏
باشد ولی اين مزد را در مقابل كاری كه انجام داده گرفته است . اگر كار
نكند ولو به اينكه كار نباشد كه بكند نمی‏تواند مزد بگيرد ( و اگر تحميل‏
شود بر سرمايه‏دار كه به هر حال مزد بدهد به كارگر ، تسلط كار بر سرمايه‏
را تقويت می‏كند ) و اگر در بين از كار كردن بيفتد به اينكه دست و پايش‏
بشكند ، يا بميرد باز هم سرمايه مسئول نخواهد بود .
ولی در ربا مزد در عوض كار قطعی سرمايه نيست ( 1 ) ، حتی مشروط به‏
بقا و ادامه وجود سرمايه هم نيست . سرمايه چه كاری بكند و چه نكند مزد
قطعی خود را می‏خواهد بگيرد ، و باز سرمايه چه در جريان كار ضربه ببيند يا
نبيند مزد خود را می‏گيرد بلكه فرضا خودش ضربه ببيند ، ترميم شده بايد به‏
صاحبش رد شود . اين امور است كه تسلط سرمايه را بر كار اثبات می‏كند و
قدرت اقتصادی را در اختيار سرمايه قرار می‏دهد ، كما اينكه در شرايط
كارگری و كارخانه‏داری اگر سرمايه‏دار ملزم باشد كه مزد كارگر را به هر حال‏
چه كار بكند و چه نكند بدهد ، ضررهای وارد بر بدن كارگر را جبران كند و
به اصطلاح او را در مقابل بيماريها بدون كسری از مزد او بيمه

پاورقی :
1 - و اما مزد قطعی به سرمايه دادن در حالی كه عامل مسئول خود سرمايه‏
نباشد و ضررش متوجه مالك باشد نوعی مضاربه اجاره است كه شرعا محل‏
اشكال است ( و بايد مراجعه شود ) .

33