کتابخانه الکترونيکي انهار

پول و ساير اشيائی كه به امانت می‏گذارند هست و آن اينكه وقتی كسی پولی‏
را نزد ديگری به امانت می‏گذارد ، قصدش همان اسكناسها نيست بلكه آن‏
مقدار پول است . يعنی در ذهن دو طرف هست كه اگر اولی پولش را خواست‏
و دومی بلا فاصله آن مقدار پول را داد ، او امانتدار است . لازم نيست كه‏
اسكناسهای خودش را تحويل دهد . بنابراين اگر من هزار تومان نزد كسی‏
بگذارم و او با آن پول چيزی بخرد ولی همواره هزار تومان برای من كنار
بگذارد ، در حقيقت تصرف در امانت نكرده و امانتدار است . مثل فرش‏
نيست كه اگر آن را تبديل به فرش ديگری نمايد ، فرش جديد با آن فرش‏
فرق داشته باشد و در نتيجه تصرف در امانت به شمار آيد . اسكناسها همه‏
از نظر اعتبار ، يكی هستند . بنابراين اگر در پول به امانت داده شده‏
تصرف شود ، تبديل به قرض نخواهد شد چون آن تصرف ، تصرف در امانت‏
نيست . به همين جهت اكثر مراجع تقليد در بهره پس‏انداز ايراد نمی‏كنند .
در بهره سپرده ثابت يا غير ثابت ترديدهايی كرده‏اند ولی در پس انداز كه‏
حالت رقيقتری از سپرده است اشكال نكرده‏اند .
جواب : در مسئله پس انداز ، من در ضمن عرايضم عرض كردم كه اين را
همه می‏گويند كه يك وقت هست شكل قضيه شكل يك تعهد طرفينی است يعنی‏
يك قرارداد است ، يك معامله است . قرض دهنده و قرض گيرنده در واقع‏
به طور ضمنی [ قرار می‏گذارند ] يا برگی را پر می‏كنند كه اين شخص پس‏
انداز می‏كند يا سپرده می‏گذارد كه بعد از يك سال فلان مقدار سود بگيرد .
اگر شكل يك تعهد را داشته باشد كه قهرا قانونا و عرفا قرض دهنده حق‏
دارد سود را مطالبه كند ، اين همان ربا است . و يك وقت هست شكل تعهد