فصل دوم - قسمت دوم ادامه بررسی كون شی‏ء من شی‏ء

يادآوری معانی علت مادی

بحث درباره تناهی علل بطور كلی بود ، اعم از علل فاعلی و قابلی و حتی‏
صوری و غائی . بر امتناع لاتناهی بودن علل فاعلی برهان اقامه كردند كه‏
گذشت . نوبت به علل مادی رسيد ، آن را هم تعريف كرديم و گفتيم كه‏
مقصود از متناهی بودن علل مادی چيست و خود علل مادی به چه معنائی بكار
می‏رود .
گفتيم علت مادی را دو جور تعريف می‏كنند كه هر دو هم به يك اصل‏
برمی‏گردد : گاهی وقتها علت مادی را به معنی حامل استعداد يك شی‏ء به كار
می‏برند ، يعنی آن چيزی كه قبل از اينكه آن شی‏ء فعليت پيدا كند استعداد
آن شی‏ء را حمل می‏كرده و مستعد شدن آن بوده است . ثابت شده كه در عالم‏
هيچ حادثی ابتدا به ساكن بوجود نمی‏آيد . هر حادثی مسبوق است به ماده‏ای و
مدتی ، مسبوق است به حامل استعدادی . آن شيئی كه استعداد وجود شی‏ء ديگر
را حمل می‏كند و

76