کتابخانه الکترونيکي انهار

مطلق وجود دارد يا ندارد ؟ باز هم اين مطلب را مخصوصا تأكيد می‏كنيم كه‏
اين وجود مطلق اوسع و اشمل است از تعبيری كه امروز می‏گويند . وجود مطلقی‏
كه امروزيها در مقام اثبات يا نفی آن برمی‏آيند در مقابل وجود مقيد و
محدودی كه حكما می‏گويند قرار ندارد ، بلكه در مقابل يك وجود محدود خاص‏
كه همان موجود متغير و نسبی است قرار دارد . وقتی موجود متغير شد لازمه‏
متغير بودن آن نسبی بودن آن است ، اگر چه لازمه نسبی بودن متغير بودن‏
نمی‏باشد . موجود نسبی يعنی موجود مشروط به شرايط و به زمان و مكان . در
مقايسه با اين زمان وجود دارد و در مقايسه با زمان ديگر وجود ندارد .
بنابراين وجود بطور مطلق بر او حمل نمی‏شود ، بطور نسبی حمل می‏شود . اگر
از ما بپرسند آيا سعدی وجود دارد ؟ می‏گوئيم كه سعدی در زمان خودش وجود
دارد ، در غير زمان خودش مثلا در قبل از قرن هفتم وجود نداشته است و بعد
از قرن هفتم هم وجود نداشته است . شيئی كه مقيد به مكان است نيز چنين‏
است كه در غير آن مكان وجود ندارد . مثلا آيا اين كتاب وجود دارد ؟ اين‏
كتاب در اينجا وجود دارد ولی در آنجا وجود ندارد . اما وجود مطلق آن‏
وجودی است كه اين قيود و شرايط را نمی‏پذيرد ، نمی‏شود گفت كه در اينجا
وجود دارد و در آنجا وجود ندارد ، در آسمان وجود دارد و در زمين وجود
ندارد و يا بالعكس ، در اين زمان وجود دارد و در آن زمان وجود ندارد ، و
نمی‏شود گفت با اين شرايط وجود دارد ولی با آن شرايط وجود ندارد .
معلولها چنين هستند كه به شرط وجود علتشان موجودند و با عدم وجود علت‏
موجود نيستند .

دلايل منكرين وجود مطلق

كسانی كه می‏گويند وجود مطلق وجود ندارد ، از دو راه اين مطلب را بيان‏
می‏كنند : يكی از اين راه كه می‏گويند وجود مطلق مساوی با نيستی است ،
بايد بگوئيم وجود چه چيزی [ تا از نيستی بيرون آيد ] . و " چه چيزی "
همان ماهيت است . آنكه ما به آن ماهيت می‏گوئيم آنها چيز می‏گويند . از
نظر آنها بايد گفت