قهرا اين سؤال مطرح است كه : لوح محفوظ چيست ؟ كه همه چيز در آن ثبتاست ؟ همه چيز در لوح محفوظ ثبت است ، در لوح محفوظ وجود علمی دارد .امثال اين آيات نشان میدهند كه علم مراتب دارد . در اين كه آنچه شيخ اشراق گفته است ، حرفت درستی است ، جای شك وترديد نيست . عالم بوجودهالعينی علم پروردگار است ، علم است و معلوم . علم قبل از معلوم پروردگار به اشياء ولی اين سؤال برای شما باقی میماند كه آيا حق تعالی به اشياء قبل ازوجودشان هم علم دارد ؟ اگر علم واجب تعالی منحصر به اين باشد ، پس علمذات به ذات عين ذات است ، ولی علم ذات به اشياء ، قهرا عين ذاتنيست ، علم ذات به اشياء عين اشياء است نه عين ذات . پس مسأله ديگرعلم قبل از معلوم است كه مهمتر است . آيا حق تعالی يعلم الاشياء قبلوجودها ؟ هل يعلم الاشياء من الازل ؟ آيا علم قبل از معلوم وجود دارد ياندارد ؟ اگر مناط انكشاف اشياء همان حدی باشد كه شيخ اشراق گفته است ،يعنی وجود عينی آنها مناط انكشاف و بلكه عين انكشاف است ، در اينصورت ما علم قبل از معلوم نداريم . بلكه فقط علم عين معلوم داريم . شيخاشراق هم نمیخواهد انكار مراتب ديگر را بكند . عرض كرديم كه اين خودشيك مرتبهای از علم است . يكی از مراتب علم خداوند اين است كه عالم بهعينيت خودش در نزد پروردگار منكشف است . حالا برويم سراغ بيان بوعلی .روش بوعلی در تبيين علم واجب به ماسوا بوعلی بيان شيخ اشراق را انتخاب نكرده و هرگز به اين مسأله اشارهنكرده است ك ه عالم بوجودهالعينی هم علم پروردگار است . او سراغ علمديگری رفته كه علم قبل از معلوم است ، علمی كه غير از معلوم و قبل ازمعلوم است . آن چيست ؟ |