- : در ارواح هم كثرت نيست ؟ استاد : نه كثرت در آنجا نيست . ارواحی كه مقصود از آنها ارواح مجردهو عقول مجرده است كه در مقابل اين دنيا هستند ، اختلاف آنها اختلاف نوعیاست ، نه اختلاف فردی . يعنی اختلاف ذاتی است . يعنی هر عقل مجردی بهحسب نوع با عقل مجرد ديگر متباين است . در آنجا چنين نيست كه ما دوعقل مجرد از يك نوع داشته باشيم . اما ارواح انسانها ، يعنی اينها كه درقوس صعود به اصطلاح قرار گرفتهاند ، آنها تشخص خودشان را از همان مادهایكه بوجود آمدهاند . كسب كردهاند . - : آيا میتوانيم بگوئيم كه عقول در دو مرتبه مساوی نيستند ؟ استاد : معنايش همين است . وقتی از يك نوع نيستند يعنی در يك درجهنيستند . - : يعنی اختلاف انواعشان به اختلافشان مراتبشان است ؟ استاد : بله ، اختلاف انواع همان اختلاف مراتب میشود . البته در آنجااشراقيون قائل به اختلاف انواع بر وحدت مرتبه هستند ، كه آنها را عقولمتكافئه يا عقول عرضيه میگويند . معنايش اين است كه اينها از نظر مرتبهاختلاف ندارند ، ولی نوعيتشان مختلف است . اما مشائين قائل به عقولعرضيه نيستند . يعنی معتقدند كه هر جا اختلاف نوعی باشد اختلاف مرتبهاست . |