کتابخانه الکترونيکي انهار

يك وقت شما ماهيتی را بشرط عدم شی‏ء اعتبار می‏كنيد . مثلا انسان را
بصورت انسان غير عالم اعتبار می‏كنيد ، انسانی كه علم نداشته باشد ،
انسان بشرط عدم علم . اين را می‏گويند ماهيت بشرط لا ، يا ماهيت مجرده .
يك وقت هم هست كه شما ماهيت را اعتبار می‏كنيد بدون اين كه وجود
شيئی را اعتبار كرده باشيد و بدون اين كه عدم آن را اعتبار كرده باشيد .
يعنی مثلا فقط انسان را اعتبار می‏كنيد . اين را می‏گويند ماهيت لابشرط يا
ماهيت مطلقة .
پس ذهن ما گاهی يك ماهيت را مطلق اعتبار می‏كند ، گاهی مجرد ، و گاهی‏
مخلوط . و به عبارت ديگر ، گاهی لابشرط ، گاهی لابشرط است و گاهی بشرط
شی‏ء .
قهرا به دنبال اين تقسيم بندی ، گفته اند كه در اين سه قسم ، مقسم‏
چيست ؟ حتما يك چيزی هست كه گاهی لابشرط است و گاهی بشرط لا است و
گاهی بشرط شی‏ء . و مقسم هميشه بايد اعم از همه اقسام باشد ، هميشه اين‏
جور است . اعم است يعنی اينكه لابشرط از همه اقسام است . خوب ، اگر
مقسم اعم باشد خود می‏شود لابشرط . و اگر لابشرط شد كه می‏شود يكی از آن‏
اقسام . چگونه می‏شود كه مقسم عين قسم باشد ؟
آمده‏اند اينجا دقيق شده‏اند و فرق بين لابشرط مقسمی ولا بشرط قسمی را
مشخص كرده‏اند . گفته‏اند كه لابشرط قسمی خودش لابشرط است ، ولی لابشرطی‏
است كه يك قسم از اقسام لابشرط مقسمی است . اين لابشرط است ، آن هم‏
لابشرط ، در عين حال آن ماهيت لابشرط مقسمی به نحوی است كه از لابشرط قسمی‏
اعم است . چگونه ؟
گفته‏اند كه لابشرط قسمی آن است كه مطلق است ، قيدش اطلاق است . پس‏
لابشرط قسمی لابشرط از تجرد و اختلاط است . ولی مقيد است به لابشرطيت ،
يعنی مقيد است به اطلاق . اما لابشرط مقسمی حتی از قيد لابشرطيت هم مطلق‏
است ، مطلق است از هر قيدی حتی از قيد اطلاق . پس اين اعم است و به‏
اصطلاح مبهم است ، بلاقيد است ، بلاشرط است از هر شرطی حتی شرط اطلاق .
البته حالا روی