الفصل الاول فی أقسام العلل وأحوالها شيخ میگويد كه علت و معلول ( كه مقصود عليت و معلوليت است ) نيز ازعوارض موجود بما هو موجود است . در اول كتاب " شفا " هم به تفصيلبحث شده است كه چه مطالبی متعلق به فلسفه اولی است و چه مسائلی خارجاز آن است . و اثبات شد كه يك سلسله مسائلی داريم كه آن مسائل در حوزهو قلمرو هيچ علمی مثل رياضی و طبيعی و امثال آن نمیگنجد و بعد اثباتكردند كه همين مسائل كه از عوارض موضوعات هيچ علمی نيست همه از عوارضموجود بما هو موجود است . يعنی علمی داريم كه از عوارض موجود بما هوموجود بحث میكند . بحث علت و معلول نيز از قبيل همين گونه مسائل استو محل بحثش در فلسفه اولی است . يك مسألهای كه از زمان ارسطو مرسوم است تقسيم علت است به چهار علت: صوری ، مادی ، غائی و فاعلی . شيخ بحث خود را از همين جا شروع میكندبا اينكه قاعده بايد تعريفی از عليت و معلوليت میكرد و بعد واردبحثهای ديگر میشد . مثلا حاجی سبزواری در " منظومه " اول علت و معلولرا تعريف میكند . پس ما اكنون به تعريف علت و معلول میپردازيم :تعريف علت و معلول : اگر دو موجود داشته باشيم كه يكی از آنها در اصلوجود ، به ديگری وابسته و نيازمند باشد بطوری كه اگر ديگری نباشد آن همنخواهد بود آن وقت ، آن شیء را علت و اين شیء نيازمند را معلول گويند .پس اگر |