شيخ به اين مطلب معتقد است كه اگر در معلول ، ماده‏اش دارای معاوق و
مضاد باشد اثری را كه می‏گيرد نمی‏تواند از اثر علت بيشتر و يا با آن‏
مساوی باشد . ولی مرحوم آخوند اين حرف را قبول ندارد . مرحوم آخوند
می‏گويد اولا طبيعت مركب مغاير است با طبيعت عناصر موجود در آن و
نمی‏توان گفت مضاد با آنها است . ثانيا می‏گويد مطالبی كه شيخ گفته است‏
مخالف اصول مورد قبول خود شيخ است و خطاب به شيخ می‏گويد : از اين علل‏
بعنوان معدات ذكر كرديد و گفتيد علل خارجی ، ماده معلول را آماده می‏كند
و سپس از درون آن ماده ، اثر ظاهر می‏شود و معلول موجود می‏گردد .

112