[ نظر استاد : ]
به نظر خود ما ، گاهی موجود " ذوات الاجزاء " است ، در اين صورت‏
وقتی اجزائش همه حاصل شوند تمام می‏شود ( صحبت اجزاء است ) .
ولی كمال در مورد اجزاء نيست ، نظر به " كيفيت " است .
مثلا در جنين انسان تتميم می‏شود ، اجزاء همه حاصل می‏شود ، اما پس از
تولد تكامل پيدا می‏كند .
موجود كه " تمام " می‏شود ابعادی در " عرض " برای او حاصل می‏شود .
ولی در " تكامل " بر ابعاد " طولی " موجود افزوده می‏شود . معنی آيه‏
هم همين است . همه اجزاء و قوانين دين اسلام نعمت است و با آخرين دستور
، نعمت به حد اتمام رسيد .
مسأله امامت در عين حال يك مسأله كيفی است برای دين . وقتی دين همه‏
اجزاء خود را دارا شد تمام است ، اما امامت بر كيفيت دين می‏افزايد .
پس امامت از آن جهت كه دستور است متمم دين است و از آن جهت كه دين‏
را روح می‏دهد و ترقی می‏بخشد ، كمال است .
امامت [ دارای دو بعد است و ] روی دو بعد از ابعاد دين اثر می‏گذارد .
هم تمام نعمت است و هم كمال دين ، هم گسترش در سطح و در عرض است ، و
هم ترقی و تعالی در طول .

15