کتابخانه الکترونيکي انهار

از لواحق و عوارض وحدت می‏دانند . هوهويت يعنی او او است ، يعنی حمل ،
قابليت حمل . بنابراين بنای سخن امثال شيخ در اين است كه هوهويت از
احكام وحدت است و از عوارض آن . يعنی اگر وحدتی در كار باشد هوهويتی‏
هست و اگر در عالم وحدتی وجود نداشته باشد و وحدت دروغ يا اعتباری باشد
و فقط كثرت حقيقت داشته باشد ، حمل اساسا غلط است و حملی نمی‏تواند
وجود داشته باشد ، و هوهويتی نمی‏تواند موجود باشد . ما به يك مطلب‏
اساسی در اينجا می‏رسيم ، درست دقيق شويد . پس آنجا كه وحدت نيست‏
هوهويت نيست و در واقع هيچ حملی امكان ندارد ، و آنجا كه وحدت هست ،
هوهويت هم هست .
در اينجا يك مطلب اساسی هست كه قبل از اينكه آن را عرض كنم مقداری‏
از سخن شيخ را كه در گذشته هم گفته‏ام ذكر می‏كنم و بعد به بيان آن مطلب‏
اساسی می‏پردازم .

اقسام وحدت در تقسيم بندی شيخ و متأخرين

سخن شيخ اينست ، اگر يادتان باشد در بحث اوائل اين كتاب كه درباره‏
وحدت بحث می‏كرديم ، اقسام وحدت را شيخ آنجا ذكر كرده‏اند ، كه بعد در
كتب متأخرين منظم‏تر و مرتب‏تر از آنچه كه در كلام شيخ آمده بيان گرديده‏
است . آنچه در آن جا گفته‏ام در اينجا هم اشاره می‏كنم كه وحدت يا واحد
بر دو قسم است حقيقی و مجازی . ممكن است كه مقسم را وحدت قرار دهيم و
ممكن است كه واحد قرار دهيم ، فرق نمی‏كند ، وقتی مقصودمان واحد بما هو
واحد باشد باز می‏گردد به اينكه مقسم وحدت است . پس می‏گويند كه وحدت‏
بر دو قسم است : يا وحدت حقيقی است و يا وحدت مجازی . البته اين‏
تقسيم به اين شكل در كلام شيخ نيست ، در كلمات ملا صدرا و حاجی سبزواری و
مانند آنها است . وحدت حقيقی نيز بر دو قسم است : يا واحد عين وحدت‏
است يا واحد ، ذات له الوحده است .
اگر واحد خود عين وحدت باشد نيز خود بر دو قسم است : يا به معنای‏
اينست كه واحد مفهومش عين مفهوم وحدت است يا حقيقتش عين حقيقت‏
وحدت می‏باشد ، كه اين را اصطلاحا وحدت حقه حقيقيه می‏گويند . البته اين‏