كار و احساس شخصيت

يكی ديگر از فوائد كار ، مسئله حفظ شخصيت و حيثيت و استقلال است كه‏
تعبيرهای مختلفی دارد ، مثلا آبرو انسان آنگاه كه شخصيتش ضربه بخورد ،
آبرويش برود و تحقير بشود ناراحت می‏شود . انسان در اثر كار - و مخصوصا
اگر مقرون به ابتكار باشد - به حكم اينكه نيازش را از ديگران برطرف‏
كرده است ، در مقابل ديگران احساس شخصيت می‏كند ، يعنی ديگر احساس‏
حقارت نمی‏كند .
دو رباعی است منسوب به اميرالمؤمنين علی عليه‏السلام در ديوان منسوب‏
به ايشان . در يكی می‏فرمايند :

لنقل الصخر من قلل الجبال

احب الی من منن الرجال

يقول الناس لی فی الكسب عار

فان العار فی ذل السؤال

برای من سنگ كشی از قله‏های كوه - يعنی چنين كار سختی - گواراتر و
آسانتر است از اينكه منت ديگران را به دوش بكشم .
به من می‏گويند : در كار و كسب ننگ است ( 1 ) ، و من می‏گويم : ننگ‏
اين است كه انسان نداشته باشد و از ديگران بخواهد .

پاورقی :
. 1 می‏دانيم همين كارهايی را كه ما اسمش را عملگی می‏گذاريم ، علی‏
عليه‏السلام انجام می‏داد ، مثل حفر چاه و قنات ، كشت درخت ، آباد كردن‏
باغها و احيانا كار به شرط مزد گرفتن و لو برای غير مسلمان . گاهی علی‏
عليه‏السلام می‏رفت در باغهای مدينه برای بنی‏قريظه و بنی‏النضير كه يهوديان‏
مدينه بودند كار می‏كرد و مزد می‏گرفت و با آن پول زندگی می‏كرد . قهرا
چنين انسانی مورد تهاجم قرار می‏گيرد كه تو ننگت نمی‏كند از چنين كارها ؟
!

424