ضعيف است . اينها دو قوه است ، منتها كار اراده اين است كه طرحهای‏
عقل را اجرا می‏كند . گاهی عقل انسان به يك چيزی حكم می‏كند كه در حال‏
حاضر هيچگونه ميلی نسبت به آن وجود ندارد ، يعنی تمايلات ، همه در جهت‏
عكس است . ميل اساسا آينده سرش نمی‏شود ، و اين خصوصيت ميل است . ميل‏
همان است كه در بچه است . بچه وقتی كه يك غذايی را می‏خواهد ، الان‏
می‏خواهد ، و وقتی به او می‏گويند : حالا اين را نخور تا حالت خوب شود ،
بعدها زيادش را می‏خوری ، چون فكرش را ندارد ، لج می‏كند كه نه ، من همين‏
الان بايد بخورم .
ميل به زمان حال تعلق می‏گيرد . يعنی اشتهای غذای چهل سال ديگر اكنون‏
وجود ندارد ، آن اشتهايی كه وجود دارد متعلق به زمان حال است . ولی عقل‏
می‏گويد : رب اكلة منعت من اكلات . اين يك خوردن مانع صد تا خوردن ديگر
در آينده می‏شود . با اينكه الان ميلی نسبت به آن وجود ندارد ، ولی فكر
می‏كند ، ترجيح می‏دهد و انتخاب می‏كند .
مسئله ديگر وابسته بودن اراده است به جايی . اصلا مسئله مهم در جبر و
اختيار اين است كه آيا اراده خودش به جايی بسته هست يا نيست ؟ ( 1 )
. . .

پاورقی :
. 1 [ بقيه مطلب روی نوار ضبط نشده است ] .

350