در خود قرآن دو آيه داريم كه كاملا مطلب را روشن میكند : « و لا تطع كلخلاف مهين هماز مشاء بنميم »( 1 ) . سخن افراد زياد سوگندخور پست راگوش مكن . تكيه روی مهانت و پستی است ، و در واقع شايد گفته میشود كهزياد سوگند خوردن ناشی از پستی است ، انسانی كه در خود احساس عزت كند، پشتوانه حرفش را اينقدر سوگند قرار نمیدهد . و لذا سوگند خوردن ،دروغش حرام است . راستش هم امر مكروهی است . و از اين صريحتر ، آيه « و لقد كرمنا بنی آدم و حملناهم فی البر والبحر و رزقناهم من الطيبات و فضلناهم علی كثير ممن خلقنا تفضيلا » است. ما مكرم داشتيم بنیآدم را . گرامی داشتن دو جور است . يك وقت مثلگرامی داشتن انسانی است انسان ديگر را . اين بر میگردد به يك امرقراردادی و اعتباری . مثلا وقتی كه شما وارد بر منزل من میشويد ، من دوجور عكسالعمل میتوانم داشته باشم : يكی اينكه چندان اعتنايی به آمدن ورفتن شما نكنم ، و دوم اينكه با شما در عمل محترمانه رفتار كنم و تواضعنمايم . ولی وقتی كه خدا میگويد : " « و لقد كرمنا »" معلوم است كهمقصود اين نيست كه در يك معاشرتی كه با انسان داشتيم او را احترامكرديم و بالا دست موجودات ديگر نشانديم . مقصود اينست كه ما در خلقت وآفرينش ، او را مكرم قرار داديم ، يعنی اين كرامت و شرافت و بزرگواریرا در سرشت و آفرينش او قرار داديم ، اصلا كرامت و عزت و بزرگواریجزئی از سرشت انسان و در سرشت انسان است . اينست كه انسان اگر خود راآنچنان پاورقی : . 1 سوره قلم ، آيه 10 و . 11 |