كلی نيت است . پيغمبر اكرم فرمود : « لا عمل الا بنيه » ( 1 ) . يا :
« لكل امرء ما نوی » ( 2 ) . برای هر كسی همان است كه نيت و قصد كرده و
خواسته است . كاری كه همين طور پيدا شود ارزش ندارد ، كاری كه از روی‏
نيت و قصد و آگاهی و انتخاب و توجه به هدف پيدا شود با ارزش است .
كاری كه انسان انجام می‏دهد دو جور است : يك وقت انسان كاری را ماشين‏
وار انجام می‏دهد كه گويی يك ماشين است كه دارد كار می‏كند نه يك انسان‏
( مثل اغلب نمازهايی كه ما می‏خوانيم ) ، و يك وقت كاری را از روی توجه‏
و آگاهی انجام می‏دهد . وقتی كه انسان كاری را از روی توجه و آگاهی انجام‏
می‏دهد ، هدف و مقصود را در نظر می‏گيرد ، و به كار خود توجه دارد . حتی‏
آقای بروجردی درباب نيت كافی نمی‏دانستند كه داعی در نفس انسان وجود
داشته باشد ، و اوايل ما تعجب می‏كرديم كه درباب نيت چنين بحثی آقای‏
بروجردی داشته باشند ، چون درباب نيت ، اغلب علما داعی را كافی‏
می‏دانند ، يعنی همين قدر كه انسان يك انگيزه روحی يعنی قصد قربت داشته‏
باشد ، كافی است ، به طوری كه اگر از او بپرسيم چه می‏كنی ؟ بگويد برای‏
خدا نماز می‏خوانم . و اگر غفلت از اين مقدار بيشتر شود هيچ عالمی آن را
كافی نمی‏داند . مثلا انسان نماز می‏خواند ، اگر وقتی از او می‏پرسند چه‏
می‏كنی ، فكر كند و جواب دهد نماز باطل است ، يعنی اگر حد غفلت و ماشين‏
واری كار به اينجا برسد كه اگر از او بپرسيم چه می‏كنی ،

پاورقی :
. 1 اصول كافی ، ج 1 ، ص . 70
. 2 صحيح بخاری ، ج 1 ، ص . 2

194